Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
100
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
C)Wprzeciwieństwiedociała,którejestzłożonezczęści,duszajestniezłożo-
na.Jeśliczłowiekstanowijedność,todziękiswejduszy,anieciału.Niezłożonabyła
zresztąjedynieduszawwęższympojmowaniuPlatona;gdymówiłoniejwznaczeniu
szerszym,dzieliłjąnadwieczęści,rozumnąizmysłową,anawetnatrzy:rozumną,zmy-
słowąi,pośredniczącąmiędzynimi,impulsywną.
D)Duszajestdoskonalszaodciała.Dusza(oczywiścietylkorozumna)
poznajeideeiupodabniasiędonich;przeztojestźródłemprawdy,dobraiwszystkiego,
cocennewczłowieku.Przetociałoniemożebyćuważanezarównorzędnyzniąskład-
nikczłowieka;ciałojestjejpodległe,onastanowiistotęczłowieka.Człowiekjto
duszawładającaciałem.
E)Zwyższościduszynadciałemwynika,żezłączenieichjestdladuszynieko-
rzystne.Byłabylepszaiszczęśliwsza,gdybybyławolnaodciała;ciałojestdlaniej
więzieniemimogiłą.Ześmierciąciałazaczynasiędopieroprawdziweżycieduszy.
Byłytowierzenia,któredawnojużgłosiliorficyipitagorejczycy.Dawałyonespirytuali-
zmowiPlatonaspecjalniereligijnezabarwienie.
F)Duszawprzeciwieństwiedociałajestnieśmiertelna.Tejsprawiejakodlań
najważniejszej,anajsporniejszej,Platonpoświęciłwieleswychmyśli.
5.N
IEŚMIERTELNOŚĆDUSZY
.Choćciałoulegnierozkładowiizniszczeniu,dusza,ja-
koniezależnaodeń,możetrwaćdalej.Platonbyłprzekonany,żenietylkotrwadłużejod
ciała,aletrwawiecznie.Istnieniejejniemakońca,atakżeniemapoczątku;jestnietyl-
konieśmiertelna,aleiodwieczna.DlategoprzekonaniaPlatonszukałdowodów;po-
święciłimjednozeswychdzieł(Fedona),aiwinnychdotejsprawypowracał.Opero-
wałwszystkimiodcieniamiswegopojęciaduszy,bylepomnożyćargumentyzajej
nieśmiertelnością;poświęcałniższeczęściduszy,byleuratowaćnieśmiertelnośćdladu-
szyrozumnej.Otoniektórezjegodowodów:
A)Pojęcieduszyzwiązanejestwsposóbkoniecznyzpojęciemżycia;ponieważzaś
życiewykluczaśmierć,więciduszawykluczaśmierć.jWdowodzietymduszapojęta
byłabiologicznie,jakozasadażycia.Ztegodowoduwynikazresztąconajwyżej,żejeśli
duszaistniejeipókiistnieje,możebyćtylkożywa,nigdymartwa.
B)Duszaposiadawiedzęwrodzoną,musiaławięczdobyćjąprzedurodzeniem,
istniałazatemprzedurodzeniem.jDuszabyłatupojętajakopodmiotpoznania.Do-
wódtenjestważnytylko,oileistniejewiedzaapriorycznaioilemożebyćutożsamio-
nazwrodzoną,awrodzonaznabytąprzedurodzeniem;aitakdowodziconajwyżej,
żeduszaistniałaprzezpewienczasprzedurodzeniem,alenie,żewiecznieistniałaiist-
niećbędzie.
C)Każdarzeczginieodswoistegozła.Złemduszyjestniesprawiedliwość,nie-
wstrzemięźliwość,tchórzostwo,ciemnota;aledoświadczenieuczy,żetezłanieprzypra-
wiająduszyośmierć;zatemnicjejjużośmierćprzyprawićniemoże.jTuduszabyła
pojętajakozasadaetyczno-religijna.
