Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ARYSTOTELES
115
OPOZYCJAPRZECIWPLATONOWI.OpozycjaprzeciwfilozofiiPlatonarozpoczęła
sięjużzajegożycia,zapewnezainaugurowałjąAntystenesiszkołamegarejska.Ale
najradykalniejpodjąłją,wkrótcepośmierciPlatona,najwybitniejszyjegouczeń,Arysto-
teles.ZarzutyArystotelesa,którezostałypowszystkieczasytypowedlawalkizplatoni-
zmem,sprowadzająsiędodwóch.Popierwsze,ideesąfikcjami;idee,którymPlaton
przypisywałistnienieobokrzeczy,są,wedlejegoprzeciwnika,jedyniehipostaząpojęć
izdwojeniemrzeczy.Platonnieumiałnawetpodać,jakieistniejąidee:czytylkoidee
substancji,czytakżejakości,liczbistosunków.Rozumowanie,jakimsięposługiwał,
prowadzidoabsurdu:bojeżeliistniejeideaodpowiadającawłasnościomwszystkichlu-
dzi,todalejmusiistniećideawyższegostopnia,odpowiadającawspólnymwłasnościom
ludziorazideiczłowieka,itakwnieskończoność.DrugizarzutArystotelesapolegana
tym,żeideenietylkosąfikcjami,alefikcjamibezużytecznymi.Sąbezużyteczne,bonie
wyjaśniająfaktów.
ARYSTOTELES
Ostatniwielkisystemtegookresuunikałjednostronnościiskrajnościzarówno
doktrynmaterialistycznychisensualistycznych,jakidealistycznychiracjonalistycznych.
Jegoobrazświatabyłzłożony,zawierałskładnikizarównoidealne,jakmaterialne,atak
samozłożonebyłojegopojęciepoznania.SystemtenjdziełoArystotelesajbyłkom-
promisem,aledokonanymnacałkowicieoryginalnejpodstawie.
ŻYCIEARYSTOTELESA.
Żyłod384do322.UrodziłsięwStagirzenaPółwyspie
Trackim.Pochodziłzrodziny,wktórejzawódlekarzabyłdziedziczny;ojciecjego,Ni-
komach,byłlekarzemnadwornymkrólamacedońskiego.Ześrodowiska,wktórymwy-
rósł,wyniósłpewienzasóbwiedzyempirycznej,przyrodniczo-lekarskiej.W367r.Ary-
stotelesprzybyłdoAteniwstąpiłdoPlatońskiejAkademii.Spędziłwniejlat
dwadzieścia,najpierwjakouczeń,potemjakonauczycielibadacz.DuchnaukiPlatoń-
skiejróżniłsięznacznieodempirycznegokierunkujegodotychczasowegowykształce-
nia.Połączenieobukierunkówwytworzyłoswoistytypjegoumysłowości.Zczasem
wystąpiłprzeciwdoktryniePlatona,jednakżepozostałwAkademiiażdośmiercimi-
strza.Opuściłjądopiero,gdynastępcąPlatonawybranomałowybitnegoSpeuzypa.
OsiadłwAssoswAzji,dokądHermiasz,władcatamtejszy,jużdawniejpociągnąłniektó-
rychczłonkówAkademii.WAssosiwpobliskimAtarneusiespędziłtrzylatawpracyna-
ukowejinauczycielskiej.W343–342r.powołanyzostałprzezFilipaMacedońskiegona
nauczycielaAleksandraibyłnimażdoobjęciawładzyprzezswegoucznia;aipotempo-
zostałwMacedoniiimieszkałwStagirze.OpuściłAleksandradopiero,gdytensprze-
niewierzyłsięideompanhelleńskimirozpocząłpochódnaAzję.WtedyArystotelespo-
wróciłdoAten.Założyłtamszkołę.SzkołatabyławzorowananaAkademii,alemiałają
