Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
PIERWSZYOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
DEMOKRYTIATOMIŚCI
Ostatniminajdojrzalszymtworem,jakiwswymnieustannymrozwojuwydała
wczesnagreckafilozofiaprzyrody,byłatomizm.Byłongłównąwstarożytnościpostacią
materialistycznegopoglądunaświat.ZapoczątkowanyzostałprzezLeucypa
wpołowieVw.;natomiastrozwinięcieiwykończenieotrzymałdopierownastępnym
pokoleniupoDemokrycie,jużnaproguIVw.
TWÓRCYATOMIZMU.Systematomizmupowstałdziękidwomludziom.Rozgra-
niczenieichudziałujesttrudne:DemokrytbyłuczniemLeucypajalepotężnapo-
staćuczniaprzysłoniłanauczycielaipierwotnegotwórcęsystemu.Zasadniczyzrąbato-
mistycznejteorii,jejgłównepojęciaitezybyłystworzone,jaksięzdaje,przezLeucypa;
Demokrytnatomiastrozbudowałteorięipowiązałzdoświadczeniem.Leucypżył
współcześniezEmpedoklesemiAnaksagorasem;pierwotnyatomizmstanowiłzjawisko
równoległezichteoriami.Musiałbyćdalekobardziejarchaicznyodteoriisformułowa-
nejprzezDemokryta.DziałalnośćDemokrytaprzypadałajużnaokressofistykiihuma-
nizmuateńskiego.Mógłtedyuwzględniaćnowezainteresowaniaikorzystaćznowych
poglądów;systemjegomógłjużmierzyćsięzklasycznymisystemamiGrecji.Nauka
atomistówprzekazanazostałaprawiewyłączniewjegosformułowaniu.
DEMOKRYTZABDERYżyłwgranicachmiędzy460a360r.WAbderzeuczyłsię
odLeucypa;pozatymkształciłsięwdługichpodróżach.Cicheinauceoddaneży-
ciespędziłwrodzinnymmieście,zdalaodpublicznegoiruchliwegożycia,jakiewie-
dliwspółcześnimufilozofowie-sofiściwAtenach.ZresztązawitałjakobydoAten,ale
nieznalazłtamuznania.Ojegocharakterzechodziływstarożytnościsprzecznewie-
ści:dlapogodnegozapewneusposobieniaotrzymałprzezwisko„śmiejącegosięfilozo-
fa”.Byłwybitnymuczonymoolbrzymimzakresiewiedzy.Sześćdziesiątjegodzieł
TrasyllosułożyłzapanowaniaTyberiuszawpiętnaścietetralogii.Wszystkietedzieła
zaginęły.Byłymiędzynimipismaetyczne,byłateoriawszechświata,traktatyoplane-
tach,oprzyrodzie,onaturzeczłowieka,oduszy,okształtach,obarwach,oobrazach,
traktatlogiczny,czylikanon,rozprawaodźwiękach,oogniu,ozarodkach,okamie-
niach,traktatygeometryczneiarytmetyczne,astronomia,uranografia,geografia,pi-
smaorytmachiharmonii,opoezji,opięknościwyrazów,odźwięcznychinie-
dźwięcznychwyrazach,pismagramatyczne,m.in.oczasownikach,pismatechniczne,
medyczne,agronomiczne,hodowlane,strategiczne.Niektóreztychtematówbyłyza-
pewneopracowaneprzezDemokrytaporazpierwszy.Byłczłowiekiemowyjątkowej
wszechstronnościnaukowej;wnastępnychgeneracjachdokonałasięjużspecjalizacja
naukowa,aszczególniejoddzieleniepracyfilozoficznejodpracynapolunaukspecjal-
nych.Filozoficznienajważniejszezjegopismbyły,jaksięzdaje,ªśÁlgorazªtÎÚo
`g
‰t¿ÎoÛuogi¶ÂÚt
`ÓoU
~
.Zdziełaprzezeńdokonanegowidać,iżbyłumysłemmyślącym
