Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
PIERWSZYOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
WtakichsofizmatachmegarejczycybyliuczniamiZenona;np.sofizmat„łysina”
matensamnerwargumentacji,coargumento„workuziarna”.
Ducheleatówżyłiwpóźniejszychgeneracjachwszkolemegarejskiej:Diodor
Kronos,zmarływ307r.,słynnyzpolemikiprzeciwistnieniumożliwości(pozatym,
coistnieje,nicniejestmożliwe),dodałjeszczenoweargumentyprzeciwruchowi.Je-
denzpóźniejszychczłonkówszkoły,Stilpon,któryokoło320r.nauczałwAtenach,
stanowiłącznikjejzeszkołamisceptykóworazstoików.
Nieprzypadek,lecznaturaeleackiejfilozofiispowodowała,iżskończyłasięona
negatywnąpolemiką,erystykąizestawianiemsofizmatów.Filozofiatabyłategorodzaju,
żezaprzeczającwszelkiejróżnorodnościniemogłarozbudowywaćswychpoglądów;
mogłanatomiastatakowaćpoglądycudze,inatympoluwyładowałasięenergiaumysło-
wajejzwolenników.Ignorowaniezaśdoświadczeniamusiałomiećtenskutek,żeskupi-
łozainteresowaniadokołakwestiiformalnych.Natomiastwdziedziniesprawformal-
nychzarównoeleaci,jakichmegarejscynastępcydotarlidoistotnychzagadnień
itrudności.Megarejczycyspecjalniewdziedziniejęzykowo-logicznejznaleźlizagadnie-
niadziśjeszczeżywe.Np.antynomieEubulidesadotyczyłysprawtakich,jakogranicze-
niezakresupodstawień(kłamca),istotyfunkcjiintencjonalnej(Elektra),chwiejności
terminów(łysina),wieloznacznościznakunegacji(rogacz).
WPŁYWDALSZY.Doktrynaeleatówwywarławpływipozaszkołą,pośredniood-
działałanacałąfilozofięgrecką.ParmenideswziąłgóręnadHeraklitem.Empedokles,
Anaksagorasiatomiściutworzyliswesystemydlauzgodnieniajegonaukizfaktamido-
świadczenia.PodwpływemParmenidesapóźniejszafilozofiaprzyrodyzaczęłapojmo-
waćmaterięjakobezwładną,apodwpływemZenonajakonieskończeniepodzielną.
PóźniejnaukęoniezmiennościbytuprzejąłPlatondlaswejteoriiidej.Dialektykąwe-
szławkrewfilozofiigreckiej:posługiwalisięniązarównosofiścijakPlaton,zarównofi-
lozofowieepokiklasycznejjakhellenistycznej.ArgumentyZenonaażdoczasównaj-
nowszychzachowałyswąpobudzającąmocibyłydyskutowaneprzeznajwybitniejszych
filozofów,jakBayle,Descartes,Leibniz,Kant,Hegel,Herbart,Hamilton,Mill,Re-
nouvier,Bergson,Russell.
EMPEDOKLES
Rozłammiędzyheraklityzmemaeleatyzmemmusiałwywoływaćpróbyichpogo-
dzenia.Próbbyłokilka,awszystkiepolegałynatymsamym:zachowywałyParmenidej-
skieprzekonaniaoniezmiennościbytu,natomiastdlawytłumaczeniaprzemiandoko-
nywającychsięwzjawiskachporzucałyprzekonanieojednościbytu.Próbyteprzypadły
napołowęVw.NajprostszaznichbyłapróbaEmpedoklesa.
