Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ARYSTOTELES
119
sięwksiędze§Metafizyki;spekulatywna3księgaOduszywykładaówczesnejegostano-
wiskopsychologiczne,Etykaeudemejskajstanowiskoetyczne,aniektóreczęściFizyki
itraktatuOniebiejstanowiskoprzyrodoznawcze.
3.Wpóźniejszychlatach,wokresiepracywLikeionie,Arystotelesdalejjeszcze
odszedłodplatonizmu.Terazczynnikempirycznyjegofilozofiiwziąłstanowczogórę.
Przestałnawetzajmowaćsięnajogólniejszymikwestiamipoglądunaświat,natomiastj
wpracywspólnejzgronemuczniówjbudowałempirycznąnaukę,zwłaszczabiologię,
socjologię,historię.Psychologiajegozespekulatywnejteoriirozumustałasięempirycz-
nieifizjologicznieorientowanądyscypliną(wdwóchpierwszychksięgachOduszy);
przyrodoznawstwo,zwłaszczaastronomia,nabrałocharakterumechanistycznego;nawet
etykaznalazładlacnotyempirycznąmiarę(tojejujęcieArystoteleswyłożyłwEtyceni-
komachejskiej),ametafizykawystąpiłaztwierdzeniem,żeniemapozamaterialnegobytu
(wniektórychksięgachMetafizyki).Ztegookresupochodziwiększośćspecjalnychprac
Arystotelesa.Niepierwszyokres,niesamodzielny,anitrzeci,obojętnywzględemfilozo-
fii,leczokresśrodkowywydałoryginalnąmyślfilozoficznąArystotelesa.Wszakże
wksiążkachjegomyśltaniebyławyrażonawczystości,leczprzetykanapoglądami
wcześniejszymiipóźniejszymi.To,conazywasięsystememArystotelesa,jestzespołem
poglądówśredniegoipóźnegookresuijakotakizespółjestznaturyrzeczyniezbytjed-
noliteikonsekwentne.
POGLĄDYI.LOGIKA.1.M
ETAFIZYKAALOGIKA
.Arystoteleszajmowałdwojakąpo-
stawęwobecświata:odPlatonanauczyłsięidealizmu,azusposobieniabyłrealistą.
IznaukiPlatona(głoszącej,żeprawdziwybytjestidealny,aprawdziwawiedzajestogól-
na)przejąłostatecznietylkopołowę:zachowałteorięwiedzy,aleodrzuciłteoriębytu.
Zaprzeczał,iżbyistniałyideepozajednostkowymirzeczami;natomiastuznawał,żewie-
dzajestzawartawpojęciachogólnych.Stanęłonatym:bytjestjednostkowy,awie-
dzajogólna.
Platońskidualizm,dzielącybytnadwaświaty,światidejiświatrzeczy,zostałusu-
nięty;alezatowytworzyłsiędualizmnowy:bytuiwiedzy.Dociekanianauko-
werozpadłysięnadwadziały:naukęowiedzyinaukęobycie;logika,traktująca
owiedzyogólnej,oddzieliłasięodmetafizyki,traktującejojednostkowymbycie.
2.T
EORIAPOJĘĆISĄDÓW
.Logikamauczyć,jakposługiwaćsiępojęciamiisądami.
Podstawąprawidłowychpojęćjestdefinicja,aprawidłowychsądówjdowód;
przetodefinicjaidowódbyłydlaArystotelesagłównymitematamilogiki.
A)Pojęciasąogólnewmniejszymlubwiększymstopniuitworząprzeztohie-
rarchięcorazogólniejszychpojęć.Szczytemhierarchiisąnajogólniejszero-
dzaje.Definicjapojęciadokonywasięprzezumieszczeniegowtejhierarchii,za-
liczeniedorodzajuwyższego(zzaznaczeniemtylkowłaściwejróżnicy).Przy
najwyższychrodzajachjestkresdefiniowania:sąonepodstawąwszelkiejdefinicji,
alesameniemogąbyćdefiniowane,niemabowiemwyższychponadnierodzajów.Wy-
