Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
FILOZOFIAIJEJDZIAŁY
2.D
ZIAŁYFILOZOFII
.Doktrynyfilozoficzneopracowywałytelubinnedziaływiel-
kiegozakresufilozofii,wzależnościodtego,dojakichprzykładaływagę.Bardziejzupeł-
neznichmiaływkażdymrazietrzydziały:ogólnąnaukęobycie,ogólnąnaukę
opoznaniuiogólnąnaukęowartościach.Podziałfilozofiinatetrzyczęścijest
starejdaty:ustaliligojużwIVw.p.n.e.greccyuczenizAkademiiPlatońskiej.Pierwsza
ztychnaukfilozoficznychbywanazywanametafizykąiontologią,drugajepistemolo-
giąignozeologią,trzeciejniektórzydająnazwęaksjologii.Nazwyte,choćichźródłosło-
wysągreckie,sąnowszegopochodzenia;Grecydzielilifilozofięnafizykę,logikę
ietykę,dającnazwęfizykinauceobycie,logikijnauceopoznaniuietykijnauce
owartościach.
Sątotrzywielkiekompleksynauk,zktórychkażdymaznówswojeczęści.Więc
metafizykaobokswejczęściogólnejobejmowałazazwyczajnaukioprzyrodzie,duszy
iBogu,czylikosmologię,psychologięiteologię.Naukaopoznaniurozpa-
dałasięnadwadziałyowybitnieodrębnymcharakterze:nateoriępoznania,któ-
raanalizujeprzebiegpoznania,inakrytykępoznania,któraoceniajegowyniki.
Wteoriiwartościznówwysuwałysięnapierwszyplandwiedyscypliny:etykawwęż-
szymsłowaznaczeniu,traktującaowartościachmoralnych,iestetyka,badającawar-
tościestetyczne.
Ponadtododziałówtychbywałyprzyłączane,jakoimpokrewne,bądźteżwłącza-
nedonich,jakoichczęści,niektóreinnejeszczedyscypliny:więczteoriąpoznaniałą-
czonologikęformalnąimetodologię,zetykąjfilozofięprawa,państwa,społeczeństwa
ireligii,zestetykąjfilozofięsztuki.Aledziałyteuprawianebyłyprzezfilozofówjuż
bardziejsporadycznie,aidlacharakterystykifilozofanaogółmniejsąważneniżogólny
poglądnanaturębytu,poznaniaidobra.
Filozofianieodrazuobjęłacałyswójzakres.Dokonałategodopierowklasycznym
okresiefilozofiigreckiej.Przedtemstopniowotylkoopanowywałaróżnedziedzinyza-
gadnieńirozszerzałasweagendy:najpierwuprawiałafilozofięprzyrody,potemwytwo-
rzyłaogólnąteoriębytu,teoriępoznaniaidziałania.Zanimzaśjeszczezakresfilozofii
zostałskompletowany,rozpocząłsięjużprocesodwrotny:wydzielaniatego,coniepo-
trzebniezostałodoogólnejnaukiwłączone,acomogłostanowićodrębnąnaukęzwła-
snąmetodąiwłasnymispecjalistami.JużuArystotelesawyodrębniłasięzfilozofiilogi-
ka,późniejzaśwyodrębniłysięteżinnedyscypliny,jaksocjologialubpsychologia.
Ostatnimiczasypojawiłsięnawetprąddążącydotego,byfilozofię,jakostanowiącąnie
jednolitąnaukę,leczkonglomeratnauk,rozbićcałkowicienadyscyplinyspecjalne;jed-
nakżeparcelacjataniezostaładotychczasdokonana,ośrodekfilozofiipozostałihistoryk
maprzedsobąnieprzerwanepasmojejdziejów,odgreckichczasóważdonaszychdni.
3.P
OWSTANIENAZWY
«
FILOZOFIA
».„Filozofia”jestgreckimwyrazem,któryznaczy
dokładnie:miłośćmądrości.Wyraz,wcześniejużwGrecjiużywany,niemiałjednakpo-
czątkowościsłegoznaczenia:oznaczałmądrośćwogóle,wiedzęwogóle,wykształcenie
ogólne.Grecytwierdzili,żePitagoraspierwszyużyłtegowyrazudlazaznaczenia,żemą-
