Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PITAGOREJCZYCY
63
Przekonanieoregularnościruchuplanetwespółzfaktemróżnego
okresuichkrążenianaprowadziłodalejpitagorejskichuczonychnazagadnienieodległo-
ściiszybkościplanet.Rozwiązanieułatwiłoimodkrycieakustyczne.Archytaswswej
Harmonicepojąłdźwiękijakoruch,mianowiciejakodrganiaciaładźwięczącego,izna-
lazł,żewysokośćtonujestwprostymstosunkudoszybkościruchu,awodwrotnymdo
długościciała.IotopitagorejczycyjmożezaczynającodArchytasajmniemali,iż
znaleźlituogólnepraworuchu,któreobowiązujenietylkowruchusłyszanym,ale
iwruchuwidzianymprzezoko.Zgodnieztymrozwiązalitedysweastronomiczneza-
gadnienie:szybkośćplanetjestwodwrotnymstosunkudoichodle-
głości.Doszlizatemwzasadziedotegosamegorozwiązania,coKepler.Toimpo-
twierdziłomniemanie,żewszechświatniejestdziełemprzypadku,jakuDemokryta,
leczcałyjestmatematycznąproporcjąiharmonią.Odkryciepitagorejczykówwytwarza-
łotedycałkiemnowyobrazprzyrody.
Odkryciapitagorejskichuczonychszłyszybkojednozadrugim.Uświadomiwszy
sobiekulistośćZiemiwpadlinamyśl,żeZiemiamożekrążyćdookołaswejosi,iniepo-
ruszającjejcentralnegomiejscawewszechświecietłumaczylijejruchemosiowymzja-
wiskaastronomiczne.HipotezaobrotuZiemidookołaosibyłaznana,jakwi-
dzimyzPlatona,kołopołowyIVw.p.n.e.Wszelakoprzeważaławśródpitagorejczyków
inna:żemianowicieZiemiakrążydookołaidealnegoośrodkasystemu
planetarnego;jesttotzw.systempitagorejski.Niewiadomo,ktopierwszy
wytworzyłtęhipotezę,alewiadomo,żebronilijejlicznipitagorejscyuczeni,jakHike-
tas,Filolaos,Ekfantos,izbliżonydonichplatończyk,HeraklideszPontu.Byliprzeko-
nani,żeruchemZiemitłumacząsięzjawiskaastronomiczne,żeruchSłońcaodwscho-
dudozachodujestpozornyirealnieodpowiadamuodwrotnyruchZiemi.Namyśl
opodwójnymruchuZieminiewpadli,niemniejdonaukiKopernikabyłojużblisko.
Ziemia,wedługnich,byłakuląpodobniejakgwiazdy;utraciłaprzetoupitagorejczyków
(podobniejakuDemokryta)rzekomowyjątkowemiejscewewszechświecie,jakiemia-
ławmniemaniudawniejszych,istałasięgwiazdąmiędzygwiazdami.Tobyłanowakon-
cepcjaświata.Apomysłpitagorejczykówstanowiłnajtrudniejszymożekroknaprzód
wpoznaniuustrojuświata,boprzezrozumowanieprzezwyciężałnajbardziejna-
turalneiupartewyobrażenialudzkie.
6.H
ARMONIAŚWIATA
.Łączącsweodkrycieprawidłowejbudowywszechświata
zodkryciamiakustycznymi,pitagorejczycydoszlidopewnejszczególnejteorii,wktórej
łączyłysięichspekulacjezichbadaniaminaukowymi.Ustaliwszymianowicie,żeprzy-
czynądźwiękówjestruch,twierdzili,żerównieżisferygwiezdne,krążącedookołaśrod-
kaświata,ruchemswymwydajądźwięk.Dźwięktenjestharmonijny
,ponieważodległo-
ścisfertworząharmonijnąproporcję:musiwięcdźwięczećwprzestworzach„muzyka
sfer”,symfoniaświata,którejniesłyszymytylkodlatego,żedziałastaleirównomiernie.
Dawalitymtwierdzeniemwyrazswemuprzekonaniuodoskonałejharmonij-
nościświata.Doprzekonaniategoprowadziłyichnaukowebadaniaiodkrycia.„Wi-
