Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
94
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
sofistom.DotejpierwszejgrupynależyEutyfron,Laches,Charmides,IksięgaPaństwa,Pro-
tagorasiGorgiasz;wiążesięzniąrównieżObronaSokratesa.
B)Dialogiśredniegookresusą:a)konstrukcyjne,tj.budująwłasnepozy-
tywneteorie,którełącząsięzsobąwsystem,b)zawierajądualistycznesformułowania
naukioideach,któreuważanesązatypowoPlatońskie,c)sąnajbogatszeartystycznie
imająnajwięcejpolotupoetyckiego,d)nosząwybitnecechymistycznegoorfizmuiod-
bijająprzeztoodpewnejtrzeźwościwczesnychipóźnychdialogów.Przejściedotejgru-
pystanowiąMenoniKratyl
,którezawierajątylkozaczątkinaukioideach;należązaśwy-
raźniedoniej:Fajdros,Fedon,Uczta,PaństwaksięgiIIjXiTeajtet.
C)Dialogipóźnegookresusą:a)dialektycznewswejmetodzie,b)niezawie-
rajądualistycznegoujęcianaukioideach,c)mająformęstosunkowomałoartystyczną,
d)mająjęzykwyszukanyipełenodrębnościorazniezwykłyporządekwyrazów,e)So-
kratesprzestaje,zwyjątkiemFileba,byćwnichwyrazicielempoglądówPlatona.Dogru-
pytejnależykilkadialogów,którepowstawaływnastępującymporządku:Parmenides,
Sofista,Polityk,Fileb,Timaios(Tymeusz),Krycjasz,Prawa.
POPRZEDNICY.
GłównympoprzednikiemPlatonabyłSokrates:onnatchnął
logikęietykęPlatona.Drugizaś,prawierównieważnymotywjegofilozofiipocho-
dziłoduczonychpitagorejskich,którychwpływobjawiłsięzwłaszczawfilozofii
przyrody.ObamotywyłączniedoprowadziłyPlatonadoidealizmu.
PozatymPlatonzużytkowałpoglądyinnychjeszczefilozofówpoprzedzającej
epoki:rzeczywistośćpojmowałwduchuHeraklita(pośrednikiembyłKratylheraklitej-
czyk,nauczycielPlatona),azarazemszukał,wzoremeleatów,bytuniezmiennego;
zAnaksagorasemmiałwspólnąmyśloduchowympierwiastkuporuszającymświat;był
teżpodwpływemsektmistycznych,zwłaszczaorfickich.Natomiastzrelatywistami
wrodzajuProtagorasalubmaterialistami,przedstawicielamiobserwacyjnejjońskiejwie-
dzy,jakDemokryt,jakozzajmującymibiegunoworóżnestanowiska,porozumienienie
byłodlańmożliwe.
OrientacjafilozoficznaPlatonabyłapodwójna:etycznaimatematyczna;wedle
tychdwóchdziedzinformowałswefilozoficznepoglądy.Miałrozległąwiedzęmatema-
tyczną,współczesneodkryciafizykalneiastronomiczne,dokonywanezwłaszczaprzez
pitagorejczyków,byłymuznaneiznajdowaływnimentuzjastycznegozwolennika.
ROZWÓJFILOZOFIIPLATONA
przeszedłprzeztrzyokresy,któreodpowiadają
trzemgrupomjegopism.1.Zacząłjakosokratyk,przejętyzagadnieniamietycznymi
iprzekonaniemoistnieniuniezawodnejwiedzypojęciowej.Wpracachtegookresu
określałpojęciaetyczneipolemizowałzsofistamiierystami,którzynieuznawalicelów
etycznychiwiedzypewnej.
2.Zainteresowaniajegowyszłypozagranicesokratykiiodteoriipoznaniaidzia-
łaniazawiodłygodoteoriibytu.Myślipokrewnewłasnymznalazłupitagorejczyków,
eleatówiAnaksagorasa.Wtedystworzyłteorięideiwiecznych.Wtymsamymczasie,
