Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.3.Folwarkpańszczyźnianyijegoistota
ulegław2poł.XVIw.wyraźnemuprzyśpieszeniu.Wlatach1568-90wartość
51
wywozuzbożawzrosłaz1000do2620tys.złotych,wołów-z350do525tys.
sztuk,produktówleśnych(popiołu,skór,wosku)-do513tys.złotych.Napływa-
jąceśrodkifinansowegromadziliwswychrękachkupcygdańscyorazwłaściciele
folwarków.Stałapoprawatermsoftrade
2
dlaproducentówisprzedawcówzboża
pozwalałaszlachcieimagnatomnaosiąganiekorzyścizhandlubezkonieczności
inwestowania.Jednakżelosynadwyżkibilansuhandlowegonieprzedstawiałysię
korzystniezpunktuwidzeniawzrostugospodarczego.Ogólnie-jaktwierdziJerzy
Topolski-szlachtaniebyłazainteresowanadziałalnościąinwestycyjną.
Dochodyszlachtyimagnatówrosły,alenieprzekładałysięonenazasobność
skarbukrólewskiego.Różnicowaniesiępotrzebwymusiłodokonaniezaczasów
ZygmuntaIIIWazy(1587-1632)podziałuskarbunadobrastołowe(zwaneteż
ekonomiami),przeznaczonenazaopatrzeniekrólaidworu,orazskarbpubliczny,
przeznaczonynapotrzebypubliczne.Podstawędochodówskarbupublicznegosta-
nowiłystarostwa(królewszczyzny),cłaorazpogłównechrześcijańskie,żydowskie
itatarskie.Niestałymźródłemdochodówbyłypodatkiuchwalanekażdorazowo
przezsejm.Groswydatkówskarbpublicznyprzeznaczałnaarmię.Administracja
państwowautrzymywałasięzkrólewszczyzn,aoświatabyławrękachinstytucji
religijnych.
WXVIw.Rzeczypospolitaprzeżywałaokresswejświetności.Gospodarka
folwarcznabyłastymulatorempostępu.Sytuacjabytowaspołeczeństwauległa
odczuwalnejpoprawie.Wpoł.XVIw.zalłasztżytaszlachcicmógłkupićmniej
niżpołowęHkoszyka”(10łokcisukna,1szynężelaza,1szkopwinaorazpo
1kamieniupieprzu,ryżuicukru),natomiastwkońcutegowieku-jużprawie
całytakiHkoszyk”.
Poziomodżywianiazależałodspołecznegostatusukonsumenta.Szlachtaima-
gnacispożywalinadmierneilościżywności.Wyżywieniechłopówbyłodostatnie,
aleskromnąwnimczęśćstanowiłybiałkaitłuszcze(tab.2).
Tab.2.PrzeciętnadziennaracjażywnościowawKoroniewXVIw.
Liczbakalorii
Udział(%):węglowodanów
Udział(%):białka
Udział(%):tłuszczów
Wartośćpieniężna(gr)
(poł.XVIw.)
Wyszczególnienie
3500,00
Chłop
82,30
11,00
6,70
0,30
5300,00
Szlachcic
78,50
13,60
7,90
0,60
6300,00
Magnat
69,50
18,80
17,70
1,20
Źródło:J.Tazbir(red.),ZaryshistoriiPolski,Warszawa1980,s.191.
2Termsoftradetowterminologiihandluzagranicznegostosunekcenotrzymywanych
weksporciedocentowarówwimporcie.Jesttowspółczynnik,którywskazujenazmianysiły
nabywczejeksportuwyrażonejwimporciedanegokrajuwokreślonymczasie.
