Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DanutaKocurek:ZasadydobregowychowaniaelementemedukacjiRenesansu…
13
Pareneza13biesiadnaniebyłaobcapiśmiennictwułacińskiemuwPolsce.
PrzykłademmożebyćpoematFrowinusaAntigameratus,wktórymcały
rozdziałXIpoświęconokulturzestołu14.Znanypolskiutwórotematyce
świeckiej—WierszSłotyochlebowymstole15wyrósłzeuropejskiejtradycji
literaturyparenetycznej,apowstałwatmosferzekulturywielkopolskiego
dworuipanującychtamobyczajówbiesiadnychnapoczątkuXVwieku.
Myśląprzewodniąutworusądwagłównetematy,ściślezesobąsprzężone:
zasadydwornegobiesiadowaniaorazkultdamy.Autor,piszącochlebo-
wymstole,przypomniałnietylkoorozkoszachjadłainapoju,lecztakże
oprawidłachporządkudotyczącegomiędzyinnymizajmowaniamiejsc,
obyczajowościisamegoucztowania16.Tematykaiformaartystyczna
utworuwskazuje,żepoematprzeznaczonybyłdosolowejmelorecytacji,
nawiązująctymsamymdotradycjibiesiadowaniaprzymuzyceipieśniach
naksiążęcymdworze17.Takieobyczajebyływtamtymokresiepowszechnie
przyjęte.
Przemianynarastającestopniowopowyprawachkrzyżowychdopro-
wadziłydonarodzinepokizwanejOdrodzeniem.Nowetendencjeobjęły
niemalwszystkiedziedzinyżycia.Rozwiającysięprądumysłowy—huma-
nizmkoncentrowałsięnaczłowiekuijegomożliwościach.Wrenesansowym
ruchuumysłowymwidocznebyłydwagłównenurty.Pierwszyznichobej-
mowałszerokiekręgiludnościmiejskiejiopierałsięnajęzykachojczystych
poszczególnychkrajóworazpopierałrozwójliteraturynarodowej.Podjego
wpływemdziałalimiędzyinnymiPierredeRonsardiFrançoisRabelais
weFrancji,ThomasElyot,RogerAschamiWilliamShakespearewAnglii.
Druginurtwysuwałnapierwszyplanznajomośćliteraturyklasycznejoraz
językałacińskiegoigreckiego,aobejmowałgłówniekołabogatychwarstw
społecznychidlategomiałcharakterarystokratyczny18.Wdziejachkultury
renesansowejWłochgłównąrolęodegrałpoczątkowopierwszyztych
nurtów,adowodzitegomiędzyinnymidziałalnośćDantegoiFranciszka
Petrarki.
ZnaczącezmianywżyciugospodarczymEuropyiprzeobrażeniaspo-
łecznerzutowałynaprogramyedukacyjno-wychowawcze.Zaczęłazmieniać
siękoncepcjanauczaniaiwychowywania,apowszechnestałosięprzeko-
nanie,że„jużporaodzyskaćtewszystkiewspaniałościantycznegoświata,
13„Pareneza”—opowiadanieotreścimoralizatorskiej;zwrot,zdaniezawierają-
cemyślumoralniającą;zob.Słownikwyrazówobcych.Red.J.Tokarski.Warszawa1980,
s.552.
14T.Michałowska:Średniowiecze…,s.530.
15SzerzejnatentematpiszeT.Michałowska.Ibidem,s.528.
16T.Witczak:Literaturaśredniowiecza.Warszawa1990,s.10.
17T.Michałowska:Średniowiecze…,s.531,533.
18Historiawychowania.Red.Ł.Kurdybacha.T.1.Warszawa1965,s.271.
