Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Charakterystykaneokantyzmu
misiębowiem,żeKantpowszystkieczasyustaliłproblemfilozofii"53,
aniecodalejstwierdza:nPonadHeglem,SchellingiemiFichtemfilozofia
powinnaznaleźćdrogędoKanta"54.JeśliidzieoVaihingera,tozarzut
Orthasprowadzasiędotego,żewpodręcznikuÜberweganiejestonroz-
ważanyjakoneokantysta,lecztylkowparagrafiezatytułowanymnIdeali-
styczno-pragmatystycznypozytywizm:Vaihinger"55,bezpośredniopo-
przedzającymparagrafy36—43,któresąpoświęconeomówieniu
kierunkówneokantowskich.WreszcieHusserlpowiniensiętuznaleźć,
zdaniemOrtha,gdyżwroku1929opublikowałporazpierwszyFormale
undtranszendentaleLogik,którewpodtytulepodkreślało,żejestto
npróbakrytykirozumuhistorycznego"56.
WPolscejakopierwszaproblemklasyfikacjipodejmowałaJanina
Kiersnowska-Suchorzewska,któraniezwykletrafniecharakteryzowałasy-
tuację,wjakiejnarodziłsięneokantyzm57.nWdziejachfilozofii—pisała
polskabadaczkaneokantyzmu—wielkiezestrojemyśliulegajązkoniecz-
nościrozwojowejwtórnemurozpadowi.Uległamunp.orientacyjnadla
Sokratesakonstelacjanierozerwalnychwjegoprzekonaniuideałów:wie-
dzy,cnotyiszczęścia,gdytrychotomicznierozbitazostałaprzezpółso-
kratyczneszkoły,zktórychkażdajednymtylkoztychideałówsięzado-
wolniła;uległatakiejżefragmentaryzacjiwielkasyntezaKanta.Schedapo
nim,dostawszysięjegolicznymspadkobiercom—zostałaponownieroz-
drobniona:każdyotrzymał,awłaściwiewziąłsobiecząstkę—itraktuje
parsprototo.Stądrozbieżnośćinterpretacyjnauneokantystów.Zależnie
odtego,gdzieupatrywaćpunktuciężkościwsystemieKantaijego
problematyce,możemyuneokantystówrozróżniaćminimalnie,jakwie-
my,7kierunków:1)Kierunekfizjologiczny(Helmholtz,Lange),2)Kryty-
cyzmpsychologiczny(Fries,Nelson),3)Kierunekmetafizyczny(Lieb-
53W.Dilthey:DiePhilosophiedesLebens.EineAuswahlausseinenSchriften
186711910.Hrsg.vonH.Nohl.FrankfurtamMain1946,s.5.
54Ibidem,s.6.
55Zob.F.Überweg:GrundrissderGeschichtederPhilosophie.Teil4:Das
neunzehnteJahrhundertunddieGegenwart.Hrsg.vonT.K.Österreich.12.
Aufl.
...,s.410—416(§35).
56E.Husserl:FormaleundtranszendentaleLogik.VersucheinerKritikderlo-
gischenVernunft.Halle1929.(Tłumaczeniepolskie:Idem:Logikaformalnailogika
transcendentalna.Próbakrytykirozumulogicznego.Tłum.G.Sowinski.Warszawa
2011).
57J.Kiersnowska-Suchorzewska:MetafizykaKantawświetlepolemi-
kineokantystów.nPrzeglądFilozoficzny"1937,nr40,s.367—398.Pierwsząrozprawąna-
pisanąprzezPolaka,jednakniewjęzykupolskim,adodatkowopoświęconąjedynieszkole
marburskiej,byłarozprawadoktorskaks.PiotraChojnackiegopodtytułemDie
EthikKantsunddieEthikdesSozialismus.Freiburg—Paderborn—Paris1924.Tłumacze-
niepolskie(EtykaKantaietykasocjalizmu)ukazałosięw:P.Chojnacki:Wybór
pism.Tłum.M.Szyszkowska,C.Tarnogórski.Warszawa1987,s.230—321.
31
