Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.PrzeciwnicyHegla
Złożonośćsytuacji,wjakiejznalazłasięfilozofiapośmierciHegla,wy-
magawskazaniafilozofównajważniejszychzperspektywyrodzącegosię
neokantyzmu.GerhardLehmannpiszetak:nWdrugimtrzydziestoleciu
dziewiętnastegowiekufilozofiazachowujesiębardzonieprzychylniewo-
becabsolutnegoidealizmu"33.Filozofówtych—wtytulerozdziału—okreś-
lamianemprzeciwników(dieGegner),azaliczadonichArturaSchopen-
hauera,JakobaFriedrichaFriesaorazJohannaFriedrichaHerbarta.
SpośródnichzanajważniejszegouznajeLehmannwłaśnieFriesa.Niesąto
jeszczemyśliciele,którychmożnawiązaćzneokantyzmem,leczfilozofo-
wietworzącywopozycjidoHegla.Jużtojestwystarczającympowodem
uznaniaichszczególnejroli.OpróczwymienionychprzezLehmannafilozo-
fówwartotujeszczewskazaćdwóchinnych,amianowicieFriedricha
EduardaBenekegoorazBernardaBolzana.Najwięcejtrudnościsprawia
właśnieBolzano,aleniewolnozapominać,żezjednejstrony,będąckryty-
kiemKanta,korzystajednocześnieBolzanozjegoodkryć,zdrugiejzaś—
dokonującowejkrytyki,sięgadologikiLeibniza.Namarginesiedodaćje-
dyniewypada,żeAugustMesser(1867—1937),uczeńiwspółpracownik
OswaldaKülpego(1862—1915),kiedymówioprzeciwnikachidealizmu
spekulatywnego,wymieniaFriesa,Herbarta,Benekego,Schopenhauera,
aletakżeFeuerbachaorazreprezentantównwulgarnegomaterializmu",to
znaczyJakobaMoleschotta(1822—1893),KarlaVogta(1817—1895)oraz
Ludwiga(Louisa)Büchnera(1824—1899)34.StanowiskoMesserajestważ-
nedlatego,żeprzygotowujeonjednązpierwszychpróbkodyfikacjifilozo-
fiidziewiętnastegowieku,ajednocześnienieograniczasiędoreprezentan-
tówpsychologizmu.Jesttootyleistotne,żeFriesowiMessernie
przypisuje—jakczynitoKunoFischer—psychologizmu;wprostprzeciw-
nie,broniFriesaprzedtakimzarzutem,uznającgozanieuprawniony35.
47
2.1.ArturSchopenhauer36
ZanajwiększegokrytykaidealistówniemieckichuchodziArturScho-
penhauer,któregofilozofiazawieraogromnyładuneknegatywnychemo-
33G.Lehmann:GeschichtederPhilosophie.Bd.8...,s.119.
34A.Messer:GeschichtederPhilosophieim19.Jahrhundert.4.—5.Aufl.
Leipzig1920,s.80—116.
35Ibidem,s.81.
36ArturSchopenhauer(1788—1860)znanyjestprzedewszystkimjakoautor
DieWeltalsWilleundVorstellung(Leipzig1819—1844)orazParergaundParalipome-
na.KleinephilosophischeSchriften(Berlin1851).
