Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinypolskiejrefleksjipsychologicznej
Rodzimydorobekintelektualnyzoczywistychwzględów–geopolitycz-
nychijęzykowych–niewpłynąłwtakimstopniunakształtowaniesię
światowejmyślipsychologicznej,jaktwórczośćautorówniemieckich,
francuskichczyangielskich.Zewzględunaperyferycznąpozycjęna-
szegokrajuorazzależnośćodeuropejskichcentrówkulturalnychina-
ukowych,wnajdawniejszychpismachpolskichtwórcówmyślipsycho-
logicznejłatwomożnadostrzecwpływynajbardziejznanychmyślicieli,
zArystotelesem,Platonem,św.Augustynem,KartezjuszemiLeibnizem
czybrytyjskimiempirystaminaczele.Naderczęstostanowiąonezgodny
zoryginałemwykładichkoncepcji,niewnoszącynowychczyoryginal-
nychtreści.Cowięcej,ogromnaczęśćnajbardziejwartościowychprac
ztegookresu–zwłaszczazXVIIiXVIIIwieku,aletakżeipóźniejszych
–zostałanapisanaprzezzakonników(przedewszystkimpijarów)idu-
chownychświeckich,którzybyliwtedynajbardziejwykształconągrupą
społeczną.Fakttenwoczywistysposóbuprzywilejowywałokreśloną
tematykęoraznadawałnajwcześniejszymrefleksjompsychologicznym
nieusuwalne–religijneiaksjologiczne–piętno.
Nieoznaczatojednak,żerodzącasiępolskamyślpsychologicznabyła
wyłączniewtórnaalbostałananiskimpoziomie.Wręczprzeciwnie,pionie-
rzyrodzimejpsychologiinaukowejczęstopodejmowalizagadnieniapod-
stawowe,anajwybitniejsiznichproponowalirozstrzygnięcia,którenadal
potrafiązainteresowaćiskłonićdorefleksji.Szczególniewarteodnotowa-
niajestto,żeówczesnerozważaniaianalizyprzyczyniłysiędopowstania
polskiejterminologiipsychologicznejorazdostarczyłypierwszych,poda-
nychwjęzykunarodowym,koncepcjiwyjaśniającychludzkiezachowania.
1.1.Łacińskiepoczątkipolskiejmyślipsychologicznej
PodobniejakwEuropieZachodniej–równieżwPolsce–problematyka
psychologicznapojawiałasiępoczątkowowtekstachpisanychpołacinie.
Jakoprzykładmożeposłużyćwybitnedziełośląskiegomatematyka,fi-
zykaifilozofaWitelona(ok.1230–ok.1292/1314)–Perspectivorumlibri
decem(Optykiksiągdziesięcioro;znanetakżejakoPerspectiva–Optyka).
WIIIiIVksiędzetego(cieszącegosięwEuropiezasłużonąestymą)trak-
tatu,napisanegomiędzyrokiem1270a1272,Witelonprzedstawiłwłasną
22
