Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Narodzinypolskiejterminologiipsychologicznej
prześladowała:ijeżelitriumfujeczęstozprzedsięwziętychmężniezamysłów,
którenampodająprzykazaniaMądrości,toprzeto,żeumienaszrozumwdać
wswójinteresipociągnąćgonaswąstronę[tamże,s.766].
PoczymMinasowiczomawiaszczegółoworóżnenamiętności(np.
miłość,nienawiść,rozpacz,gniew),którymprzypisujeodpowiedzial-
nośćzanaszeczynyidlaliterackiegoefektupersonifikujeje,cosprawia
wrażenie,jakbytonieczłowiekdziałał,aleonewnimdziałały.Nic
zatemdziwnego,żewkonkluzjitraktatuformułujenaderpesymistycz-
nądiagnozęcodomożliwościsamodzielnegosprawowaniaefektywnej
samokontroli:
Jeżelisąjacyfilozofowie,którzyutrzymują,żeczłowiekmożebyćwinien
swymwłasnymsiłomsposóbutrzymaniaswychnamiętnościwpewnym
umiarkowaniu,którebymusprawiałospokojnośćżyciaiciszęsumienia,tedy
takowimędrcywięcejwsobiemająpychyjakrzetelności[tamże,s.887–888].
Wartoteżpodkreślić,żejużwdrugiejpołowie
XVIIIwiekupojawiłasięwPolscepierwsza–cho-
ciażnieoryginalna–pracaocharakterzepopularne-
gopodręcznikapsychologii.Byłatowydanaw1786
roku,znacznieskrócona,wersjaksiążkiniemieckie-
goautora,JoachimaHenrykaCampego–Psycholo‑
giaalbokrótkozebranelekcjeelementarneonaturze
AnnazSapiehówJabłonowska
iwłasnościachduszy.Przetłumaczyłająwojewodzina
bracławska,AnnazSapiehówJabłonowska,która
wybrałazpracyCampegoniektóretylkoczęści,Uza-
mykającjewformierozmówojcazsynem”(Bobrow-
ska-Nowak,1973,s.17).Przekładobszerniejszy(li-
czący262strony)iznaczniebliższyduchaoryginału
–nieznanegoautorstwa–ukazałsiędwalatapóźniej.
1.3.Narodzinypolskiejterminologiipsychologicznej
PodkoniecXVIIIiwpierwszejpołowieXIXwiekumożnamówićnie
tylkooistnieniu,lecziosporymzaawansowaniupolskojęzycznej
33