Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Narodzinypolskiejrefleksjipsychologicznej
sytuacyjneispołeczne(rasowe,narodowe)uwarunkowaniaprocesów
psychicznych,coczynigoprekursorempsychologiimiędzykulturowej:
wjednymzeswychnajbłyskotliwszychwywodówpokazuje,żewtradycji
chrześcijańskiejaniołowiesązwyklespostrzeganijakopostaciświetliste
ijasne,podczasgdydemonywidzianesąjakoczarne;wkulturzearab-
skiej(uMaurów)rzeczprzedstawiasięodwrotnie:demonysąbiałoskó-
re,aniołowiezaś–ciemni.Witelontraktowałteróżnicejakowynikod-
miennychtreningówkulturowych:ciemnoskórzyArabowienegatywnie
oceniająjaśniejsząskóręEuropejczyków(spostrzeganychjakowrogów),
przypisująjązatemdemonom.DlamieszkańcówEuropyciemnakarnacja
skóryjestzaśsynonimemzagrożenia,stądteżpodlegaprojekcjinadiabła,
ucieleśniającegowszelkiezło.
W1936rokujedenzkraterównaKsiężycuzostałnazwanyWitelona
cześćsławnegouczonego,którypisałoswympochodzeniu:innostrater‑
ra,scilicetPolonia–Uznaszejziemi,toznaczyPolski”(Burchardt,1991).
WXViXVIwieku,kiedyponownyrozkwitprzeżywałaAkademiaKra-
kowska,pojawiłosiękilkaznaczącychdziełłacińskojęzycznych,których
autorzyroztrząsalizagadnieniazpograniczapsychologiiorazinnychdys-
cyplinwiedzy.ItakJanzGłogowa(1430–1507)wdzielez1514roku–
Questioneslibrorumdeanima(Zagadnieniaksiągoduszy),wzorowanym
napracyVersoraiGordoniusa–prowadziłrozważanianatematfizjologii
układunerwowegoilokalizacjiwładzduszy,atakże–modnejwtamtych
czasachfizjonomice,czylinauceozwiązkumiędzycechamipsychicznymi
abudowąiwyglądemludzkiejtwarzy(Bobrowska-Nowak,1973).Wtym
samymokresieJanBernardzDobczyc,któryzajmowałsięmnemotech-
nikąiwykładałjąwKrakowie,opublikowałksiążkępoświęconąsztuce
pamięciowej(Opusculumdeartememorativa,1504).
1.2.Uźródełrodzimejliteraturypsychologicznej
Pierwszerefleksjepsychologicznewjęzykupolskimmożnaznaleźć
namarginesiesłynnychdziełpolitycznych,pedagogicznychiliterackich.
PrekursorskarolaprzypadatuzarównoAndrzejowiFryczowiModrzew-
skiemu(1503–1572)iSzymonowiMarycjuszowizPilzna(1516–ok.1573),
jakiMikołajowiRejowi(1505–1569)orazJanowiKochanowskiemu
24
