Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którywtrakciesejmowegospotkaniazJanemPawłemIIzwracałsiędoniego
słowamiMamprośbędoPanaPapieżaczyProsiłbym,żebyPapieżkuolbrzymiej
konsternacjiioburzeniuwszystkichtych,którzyoczekiwalizwrotujeżelijużnie
OjczeŚwięty(niemożliwegozapewnezpowodówmiędzyreligijnych),toprzynaj-
mniejWaszaŚwiątobliwość
11
.Autoromawianegoartykułuzwróciłuwagęporaz
pierwszywtejdziedzinielingwistykipolskiejnaantyhonoryfikatywneużyciaformy
pan,pozbawionejużideologicznychkonotacjiiopartenasocjosemiotycznym
mechanizmiepozbawianiatytuługrzecznościowego,przysługującegorozmówcy
zracjipiastowanejprzezeńfunkcjiirespektowanegonapłaszczyźniekontaktów
towarzyskichjakojegonienegowalnawartość.Dzisiajztegotypuzachowaniami
stykamysięjużnagminnienp.wwypowiedziachsejmowychczyteżwmedialnych
popisachparlamentarzystów,którzywswoichsporachtoczonychpubliczniepo-
zbawiająsięwzajemnietytułu„panposeł”izwracająsiędosiebieperpan,np.pan,
panieRokita;pan,panieLepperitd.Należyjednakwtymmiejscuwyraźnie
zaznaczyć,żeproblemtytulaturyhonoryfikatywnejniejesttożsamyzzagadnieniem
gramatycznościjęzykowychużyćformypan,copostaramysięprzedyskutować
obszerniejwdalszejczęściksiążki.
Kiedymówimyoprzyczynachdługiejnieobecnościtejproblematykiwjęzyko-
znawstwiepolskim,tomusimypodkreślić,żenajważniejszymzapewnejejpowodem
byłbardzoskomplikowanyiniejednorodnycharakterzjawiskahonoryfikatywności
orazto,żenajdokładniejmożebyćonozaobserwowanewopisiekontrastywnym,gdy
polszczyznęporównasięzjęzykami,wktórychhonoryfikatywnośćjestnajzwyklejszą
kategoriągramatycznąnietylkodlazaimkówosobowych,aleprzedewszystkimdla
czasownikówczyformpredykatywnychwogóle,takimijakjapońskiczykoreański.
Porównywaniepolszczyznyzjęzykami,wktórychhonoryfikatywnośćmazdecydo-
waniewęższyzakres,awięcnp.zjęzykiemangielskim,jestzdecydowaniemniej
użyteczne,choćmożedostarczyćtakżewielucennychobserwacji.
Wyczerpującyopishonoryfikatywnościjakokategoriigramatycznejpowinien
byćopartynadokładniejszejanaliziesocjolingwistycznej,chociażwydajesię,że
możliwa,atakżepotrzebnajestjejdefinicjawewnętrznolingwistyczna
12
.Nienależy
jednakograniczaćopisutegozjawiskadojakiejśwypreparowanejwtymceluogólnej
odmianypolszczyzny,gdyżniezależnieodfunkcjonowaniawjęzykupolskim
wykładnikówhonoryfikatywności,obejmującychswymzasięgiempowszechnie
używanąodmianęjęzykamówionego,dlakategoriitejnajbardziejcharakterystyczne
jestjejpowiązaniezokreślonymitypamiwypowiedzi,dającymisięwyróżnićze
względunaichfunkcję,stylczyspołecznąrolęichnadawcyiodbiorcy.Wielu
11
Teobserwacjeautorniniejszejksiążkimożeuzupełnićanalogicznymprzykłademzczasówjego
pracytranslatorycznejprzyokazjipolsko-japońskichkontaktówoficjalnych,kiedytojedenztłumaczy
japońskichprzekładałnapolskidosłowniejakowłaśnie„panPapież”pospolicieużywanypojapońsku
wodniesieniudopapieżagrzecznościowyizarazemformalnystylistycznietytułHo
¯o
¯-sama,cowtakiej
sytuacjiniebudziłoniczyjejkonsternacji.
12
Problemróżnicypunktówwidzeniawzewnętrzno-iwewnętrznolingwistycznychopisachtej
problematykiporuszanyjestwpodrozdziale1.1.
14
