Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nowychkoncepcjiopisutegozjawiskadostarczajęzykoznawstwopragmatyczne,co
pozwalapowiązaćhonoryfikatywnośćzproblematykągatunkowegozróżnicowania
wypowiedzibehawitywnych,zfunkcjonowaniemregułkonwersacyjnychwkomuni-
kacjijęzykowejorazzperformatywnymcharakteremtejkategoriijęzykowej,gdyż
jaksiębędziemymogliprzekonaćpóźniej,honoryfikatywnośćkonstytuujewsposób
wyraźnieuchwytnytypwięzispołecznej,towarzyskiejczyteżmiędzyosobowej
uczestnikówdialogu.
Wostatnimdwudziestoleciuukazałosiękilkapracpoświęconychtejproblematyce
ujmowanejzsocjolingwistycznegoipragmatycznegopunktuwidzenia.Należądo
nichrozprawaAnnyLubeckiej(1993),zbiórartykułówomawiającychpolskąetykietę
językową,wydanyprzezJanuszaAnusiewiczaiMałgorzatęMarcjanik(1992)oraz
pracaKazimierzaOżogaozwrotachgrzecznościowychużywanychwmówionym
językupolskim(1990).WnapisanejpoangielskuksiążceA.Lubeckiej,wktórej
przedmiotemopisusątzw.formsczyteżtermsofaddress,czyliformyzwracaniasię
doinnych,copodwpływemangielskiegoczęstotłumaczysięjakoformyadresatywne,
nauwagęzasługujepróbawyróżnieniaposzczególnychsytuacjikomunikacyjnych,
np.sytuacjiusługi,gdzieistotnajestrelacjausługodawca:klient,czyteżtypów
otoczeniaspołecznego,np.rodziny,szkoły,biurajakomiejscapracy,wojska.Istotne
jestteżwykrycie,wjakimstopniusąodnichzależneformyzwracaniasiędosiebie
rozmówcówwystępującychwróżnychrolachspołecznych.Podejścietakie,często
spotykanenp.wsocjolingwistycznychpracachamerykańskich,unasniezostało
jeszczeupowszechnione.Zwracauwagęjednakfakt,żenajistotniejszyzpunktu
widzeniapolszczyznygramatycznyaspekttegozjawiskazostałprzezautorkęzupełnie
pominięty,jaksięwydajezobawyprzedzbytdalekoidącymiróżnicamimiędzy
porównywanymijęzykami.Piszącozaimkachosobowychiprzyporządkowanychim
formachorzeczenia,autorkazestawiagrzecznefrancuskievousjedyniezpolskimwy,
natomiastformępantraktujeodrębnie,uznającjązarzeczownik,izestawiają
zfrancuskimMonsieur.Trudnozrozumieć,dlaczegousocjolingwistywłaśnieforma
językowa,aniefunkcja,stanowipunktwyjściadlakontrastywnegoopisujęzyków.
Jesttozapewnerezultatczęstospotykanejtendencjidodosłownegoprzekładania
wyrażeńobcojęzycznych,gdyżwtejsamejpracynieznajdziesięzwrotuproszę
państwajakoodpowiednikaLadiesandGentlemeniMesdamesetMessieurs.
Aprzecieżtanieregularnaformawołaczaodrzeczownikapaństwoniemasyn-
chronicznienicwspólnegozkonstrukcjąskładniowąproszępaństwaozgodęielement
proszęjesttupoprostuanalitycznymwykładnikiemprzypadka(jeżelioczywiście
wołaczzaliczymydoprzypadków)
13
.Uznanietegofaktupomogłobyuniknąć
nieprawdziwychtwierdzeń,żeformapaństwomusibyćzawszepoprzedzanaprzez
jakieśwyrażenieprzymiotnikowe.Niezależnieodtego,jaktrudnojestznaleźć
wbadanychprzeznasjęzykachodpowiednikiwyrażeńwpełnizadowalającewszystkie
wymogisystemuinormy,musimybyćświadomi,żedosłownośćtranslatorska
13
Problemanalitycznejformywołaczaomawianyjestszerzejwpodrozdz.2.2.Jakocałkiemodrębną
kategorięjęzykowątraktujewołaczZ.Topolińska(1973),postulującjegooddzielenieodformprzypadka.
15
