Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§1.Semiotycznywymiarfaktuspołecznego
23
interpretacjawzbudzaławielenieporozumień.Chodzituodyrektywę
czyzasadęmetodologiczną„traktowaniafaktówspołecznychjak
rzeczy”(Durkheim2000:42).Przypomienie,żezostałaonasformuło-
wanawkontekścieówczesnejwalkizredukcjonizmempsychologicz-
nymorazprzywołaniejednocześniekoncepcji„przedstawieńzbioro-
wych”,będącychdziedzinąświadomościzbiorowej,nadajewłaściwy
kierunekjejinterpretacji.Definicja„faktuspołecznego”brzmi:
Faktemspołecznymjestwszelkisposóbpostępowania,utrwalonylub
nie,zdolnydowywieranianajednostkęzewnętrznegoprzymusu;albo
inaczej:taki,któryjestwdanymspołeczeństwiepowszechny,mający
jednakwłasnąegzystencję,niezależnąodjegojednostkowychmanifes-
tacji(41).
Przytoczoneokreśleniebezpośredniowskazujejakofaktspołecz-
nysposóbdziałania,czyjakbyśmydziśpowiedzieli–wzórdziałania,
zewnętrznywobecjednostkiiwtymznaczeniubędącydlaniejune
choseextérieure.Wymienionetułącznie:sposóbdziałania,myślenia
iodczuwania,możnapotraktowaćjakowskazanie,jeszczeniedość
wyraźne,żedziałaniatesąznaczące.Durkheim,zdajesię,uważałto
zaoczywiste.Myślenieimplikujerozumienie,aodczuwanie–jakieś
kryteriawartościowania.To,żewzoryteniesąsubiektywne,ale
normatywne,ospołecznej,zewnętrznejsilezobowiązującej,wyraża
Durkheimwstwierdzeniu,żesąonezdolnedowywieranianacisku
najednostkę.Należypodkreślić,żejesttoichistotnacecha.Moc
zobowiązująca,kontrolującawypływaznichsamych,aniezjakichś
innych,dodatkowychczynników.Wdefinicjitejwyrażasięwięc
przekonanie,że„społeczny”totyle,ilezewnętrznywobecjednostki,
znaczącyinormatywny.Zewnętrznośćoznaczaprzynależnośćdo
sferyświadomościzbiorowej(consciencecollective)iotylespołeczne
jestdziałanie,oilejestprzezniąokreślane(Parsons1968:359).
Świadomośćzbiorowąkonstytuująprzedstawieniazbiorowedo-
tyczącerelacjiludziwspołeczeństwie.Tworząonereligię,prawo,
