Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanHeweliuz-rajcamiejskiipolityk
doAnglii,astamtądprzewędrowałdoFrancji(1631-1632).PrzebywałczęstowParyżu,
wkwietniu1632rokuwTours,awdrugiejpołowierokuwAwinionie.W1634roku,jak
przypuszczaKarolinaTargosz,powróciłprzezNiderlandyiNiemcydoGdańska10.
PopowrociedoGdańskaHeweliuszzgodniezwoląrodzinyożeniłsię21marca
1635rokuzKatarzynąRebeschke(1613-1662)11,którawniosłamuwposagudwa
domywrazzbrowaremprzyulicyKorzennejnaStarymMieście(nr53i54),obok
zaśznajdowałasięjednazkamienicibrowarAbrahamaHewelkego(nr55).Młody
dwudziestoczteroletniHeweliuszuważałwówczas,żelepiejbędziezostaćndobrym
obywatelem,cośniecośposiadającym,niżgołymiubogimmatematykiem”(bonum
civemremali-quamhabentem,quamnudumetinopem-mathematicum).Heweliusz
sprawnieobjąłwzarządinteresyodziedziczoneprzezżonę,apośmierciojcaAbrahama
Hewelkegoscaliłjezwłasnymi.
W1636rokuwkrótcepopowrociezzagranicznychpodróżymłodyHeweliusz
zostałprzyjętydocechubrowarnikówStaregoMiasta,aw1643rokubyłjużstarszym
cechuitakibyłpoczątekjegobłyskotliwejkarierymiejskiej.W1641rokuzostałław-
nikiem,alezaczynałswojądziałalnośćjakoprzedstawicielparafiiluterańskiejśw.Kata-
rzyny.Pozadobrąpozycjąekonomicznąmiałpredyspozycjeorganizatorskie,talenty
dyplomatyczno-negocjatorskie,cospowodowało,żezostałw1651rokurajcąStarego
Miasta,adwalatapóźniejzacząłpełnićfunkcjęsędziego12.Byłrajcąmiejskimprzez
36lat-dokońcażycia.ChociażRadaStaregoMiastamiałamniejszeznaczenieodRady
GłównegoMiasta,toHeweliuszposiadałpozycjęszczególną,bowiempełniłfunk-
cjęprzedstawicielaRadyStaregoMiastanaposiedzeniachRadyGłównegoMiasta13.
Świadczytootym,żecieszyłsiędużymzaufaniemobywateliStaregoMiasta.Jegopozy-
cjęwewładzachmiejskichumacniałfakt,żekilkukrewnychipowinowatychHewe-
liuszabyłotakżerajcamiiławnikamireprezentującymikupiectwoirzemiosłogdań-
skie,naprzykładJ.Hecker,ciotecznybrat,równieżrajcaStaregoMiastaod1652roku,
byłtakżepiwowaremiwspółpracownikiemprzyobserwacjachastronomicznych14.
W1660rokunasejmieRzeczypospolitejotrzymałnobilitację(polskieszlachectwo)
10K.Targosz,JanHeweliuszś,s.18.
11ArchiwumPaństwowewGdańsku[dalejcyt.:APG],354/329KirchenbuchderMarienkircheinDan-
zigausdenJahren1610-1654,k.141.MetrykaślubuJanaHeweliusza(HansHofelke)iKatarzynyRebeschke
(CatharinaRebestken).
12Awanspolegałnaprzejściuztrzeciegododrugiegoordynku.Byłwówczastrzydziestoletnimmężczy-
zną,zaśSądŁawniczynaStarymMieściebyłostatnimbastionemdawnejsamodzielnościiodrębnościtej
częściGdańska,odczasugdyzgodniezumowąz1637r.zlikwidowanoodrębnyskarbieciodrębnąradę
zburmistrzem.
13W1651r.,wwiekuczterdziestulat,HeweliuszzostałwybranynarajcęStaregoMiastaiprzeszedł
dopierwszegoordynku,bowiemwybranogonaprzedstawicielaRadyStaregoMiastawRadzieGłównego
Miasta,wktórejStareMiastomiałotylkojedengłos.Takiegouznanianiedostąpiłdotądżadenzczłonków
rodzinyHevelke.APG,300,R/G5,k.124,tuwykazyrajcówiławnikówStaregoMiastaGdańska,wtymze-
stawieniefunkcjipełnionychwewładzachmiastaprzezJanaHeweliusza.Wykazbyłprezentowanynawystawie
nŚladamigdańszczanznanychinieznanych(20maja-20czerwca2002r.),zorganizowanejzokazjiIŚwiato-
wegoZjazduGdańszczan(24-26maja2002r.).
14HeweliuszprzezcałeżycieprodukowałsłynnemocnepiwoJopenbier,któreznajdowałozbytpozagrani-
camiGdańska-nawetwdalekiejAnglii-iniemógłuskarżaćsięnatrudnościekonomiczne.Naskładowanie
piwawydzierżawiłnawetpiwnicęwRatuszuStaromiejskim.Piwojopejskie(Jopenbier)byłonajszlachetniej-
szymzpiw,mocne,okonsystencjisyropu,powszechnieuważanezaleczniczeioczyszczającekrew(J.Samp,
Miastoczterdziestubram,Gdańsk1996,s.98).Szerzejobrowarnictwiepor.A.Klonder,BrowarnictwowPru-
sachKrólewskich(2połowaXVI-XVIIw.),Wrocław1983,s.17-33.Natematkarierwewładzachmiejskich
członkówrodzinyHeweliuszaijegopowinowatychzob.J.Zdrenka,Rats-undGerichtspatriziatderAltstadt
(1377-1792)undderJungstadt(1387-1454/1455)Danzig,Hamburg1991,s.350.
17
