Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
WPROWADZENIE
basznejinwencjitrudnomuodmówić”toocenasformułowanajednak
nadmierniekrytycznie.Abyotymsięprzekonaćidocenićswadępoe-
tyckąSzenknechta,należypoznaćówczesnewierszetoruńskichflpane-
girystówirymotwórców”22.Spośródszesnastuzachowanychwstaro-
drukachtoruńskichzagadekweselnychażdwanaściebyłowłaśniejego
autorstwa23.Rzeczjednaknietylkowtejjakżewymownejproporcji
liczbowej,wszakotym,żeówczesneflwiersze”mogąbyćczytanejako
flpoezja”
,zasadniczopowinnarozstrzygaćpoetykahistoryczna.
JakażwięcbyłaliterackawartośćwierszypióraSzenknechta?Oceny
negatywneliteraturyikulturysaskiegopółwieczaniejakoapriorycznie
nakazujączytaćjejakocośwrodzajupanegirycznejflwazeliny”wypro-
dukowanejprzezkogoś,ktokiepskimipłodamiswegousłużnegopió-
rapozyskiwałprzychylnośćprotektorów.Jakiekolwiekbyłybyintencje
Szenknechta(wszakdlaczegożzgórywykluczyć,żeprzynajmniejznie-
którymiobywatelamiToruniałączyłygozwiązkimożenawetserdecz-
ne?),oddzielmyporządeketyczny(zacnapochwałacontraniecnepo-
chlebstwo)iporządekliteraturoznawczy(lokalnywyrobnikepitalamiów
contratwórcamającyosobowość).
Niechporównaniebędzietym,copozwalaokreślićliterackąwar-
tośćepitalamiówSzenknechta.Zapewneok.1620r.HieronimMorsz-
tynnapisałówcześniebardzopoczytnąHistoryjęuciesznąokrólewnie
Banialuce.Mniejszatuoromansowąfabułę,ważniejszejestto,żetam-
żeznalazłosię(dziśnaogółwysokocenionych)24niemalstowersów–
wróżnymzakresieonomatopeicznego–ptasiegokoncertu:
22flZzakonamitoruńskimizwiązanebyłotakżegronopanegirystówirymo-
twórców,tworzącychwjęzykupolskim,spośródktórychmożnam.in.wymienić
popularnegowierszopisaepokisaskiej,kaznodziejęidoktorateologiiAntoniego
ChryzantegoŁapczyńskiego”
.K.Maliszewski,JakubKazimierzRubinkowski,s.26.
23S.Salmonowicz,Wstęp,[w:]Gadkitoruńskie,czylizagadkiweselnezprzeło-
muXVIIiXVIIIw.,wstępS.Salmonowicz,Toruń1980,s.7.flZwyczajrozpowszech-
nianiatekstówepitalamijnychdrukiem,którypojawiłsięwPolscewpoczątkach
XVIstulecia,zyskiwałzbiegiemczasucorazwiększąpopularność.[…]Wysokość
nakładówbywałaróżna.Naogółkształtowałasięwgranicach100–500egzempla-
rzy.Drukirozdawanobądźrozsyłano.[…]WdrugiejpołowieXVIw.corazpo-
wszechniejszystawałsięzwyczajwybijanianakarcietytułowejdokładnejdatyślu-
bu”
.K.Mroczek,Epitalamiumstaropolskie.Międzytradycjąliterackąaobrzędem
weselnym,Wrocław1989,s.61–63.
24C.Hernas,Barok,Warszawa1998,s.72–73;A.Nawarecki,PtakiHieroni-
maMorsztyna,[w:]Pokrzywa.Eseje,Chorzów–Sosnowiec1996,s.41–61.Zarazem
