Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zakorzenienie,wykorzenienie;metaforawrefleksjisocjologicznej
11
ZygmuntBaumanwprowadziłmetaforęogrodniczegopaństwa,trak-
tującjąjakokluczdoodtworzeniaiinterpretacjioświeceniowegodyskur-
suuczonychprzybliżającychobrazyuporządkowanegospołeczeństwa.
Państwo,realizującprojektyracjonalnegoładu,zmierzałododelegalizacji
zastanych,żywiołowoukształtowanychformżyciazbiorowego.Zperspek-
tywypaństwaogrodniczegorzeczywistośćspołecznadzieliłasięnakate-
gorieDniczymużyteczneroślinywarteuprawyobokkategoriichwasto-
podobnych,którenależałotępićiwyrywaćzkorzeniami”(Bauman1995:
37).WprzeciwieństwiedometaforyGoffmanajakokonstrukcjiprzydat-
nejmetodologicznie,użytaprzezBaumanametaforapaństwaogrodnicze-
gospełniainnezadanie.Budujeznaczeniowąpłaszczyznęjednoczącądys-
kurs,którynaróżnesposobyodwoływałsiędometaforuruchamiających
wyobraźnięibudującychnowesensy,prowadzącychwrezultaciedoideo-
logizacjijęzyka.UżytaprzezBaumanametaforapaństwaogrodniczego
posłużyłazapodstawęichinterpretacji,przywołującjednocześniekryte-
riawartościująceiwłączającmoralnepotępienie.JohnUrry,analizując
tęmetaforęzpunktuwidzeniakrytycznegopotencjału,wskazujenajej
dezaktualizację,najejDwygaśnięcie”,jakożepaństwojużniejestzdolne
anizainteresowaneDuprawąużytecznychroślin”,jakmiałotomiejsce
wkreowanejprzezoświeceniowychprojektantówwizjiracjonalnegoładu.
Bardziejadekwatnawedługniegobyłabymetaforagajowego,akcentują-
capaństwoweregulacjeglobalnychprzepływówludzi,informacjiiidei
(Urry2009:25).
Przedstawicielepostmodernizmu,przywołującargumentynarzecz
metafory,formułująwrezultacieskrajnestanowiskoutożsamianezopozy-
cjąwobecobiektywizmunauki,którawichrelacjiprzedstawiasięjakowol-
nagrainterpretacji,ajejpojęciaokreślajązaNietzschemjakowypolero-
wane,wytartemetafory,którezużyłysięiutraciłyzmysłowąsiłęwyrazu.
Wkonsekwencjiużyciemetaforywtwórczościpostmodernistówprzybiera
charakterepistemologicznegopostulatu.Zadaniemjużniejestwyjaśnienie,
rozumienielubopisspołecznejrzeczywistościdostarczonywjęzykupojęć
pozbawionychzmysłowejsiły,leczożywieniedyskursuprzezprzywoływa-
niemetafortworzącychnoweznaczeniaotwierającepoladokolejnychinter-
pretacji.Metaforywzbogacającedyskurspowinnyprowadzićdomnożenia
irozwijaniazaskakującychobrazówspołecznejrzeczywistości.Użycie
metaforyrafykoralowejRorty)egodoanalizysamychmetaforzachęcado
ichnieustającegotworzenia,skorostaremetaforynieuchronnieDumierają
wdosłowności”,służącjużtylkozapodłożeitłodlametafornowych.Toteż
postmodernistycznatwórczośćprogramowownieobfituje,byprzypo-
mniećnajbardziejznane:kulturyjako(hiper)tekstu,Rorty)egoDgabinetu
luster”iDrafykoralowej”,Deleuze)aiGuattariegometaforyDkłącza”.
