Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Zakorzenienie,wykorzenienie;metaforawrefleksjisocjologicznej
Osobnonależywspomniećopodejmowanychwramachpostmodernizmu
sporachiustaleniachdotyczącychmetaforycznościrefleksjifilozoficznej
isocjologicznej.BadaniaCliffordaGeertza(1996)nadtreściąmetafor
iźródłamiichinspiracjiposłużyłymudodiagnozykierunkuzmianwnau-
kachspołecznych.Stawiaontezęoprzełomieinterpretacyjnymwsocjolo-
giiiantropologii,przejawiającymsięwporzucaniuzaczerpniętychznauk
przyrodniczychmetaforzłożonejmaszynylubquasi-organizmunarzecz
Dostrożnegorozumowanianapodstawieanalogii”rodemzhumanistyki.
Wsocjologicznejiantropologicznejanalizienajbardziejżywotneinspiracje
płynązmetafornawiązującychdotwórczościkulturalnej:zteatru,malar-
stwa,literatury,zabawy.SamGeertzskupiasięnabadaniukonsekwencji
interpretacyjnychwynikającychzużyciaanalogiigry,dramatuitekstu,
wskazującnalicznedonichodniesieniailustrującejegodiagnozęinspi-
rującejrolihumanistykidlanaukspołecznych.
BrunoLatour(za:Abriszewski2008)polemizujezprzyjętymwzorem
budowaniatradycjinaukowejjakociągudostarczanychprzeznaukęwyni-
kówbadań.Śledziprocedurębadawczą,jakąjesteksperyment,podążając
jegokolejnymietapami,którychsensprzedstawiawpostacimetafor.Itak,
metaforaparallelogramuwskazujenauwikłaniebadaczamiędzyDstanem
rzeczybadanej”ajegospołecznymikontekstami,takimijakprzekonania,
kategoriejęzyka,interesy;metaforateatruprzedstawiapracęwlaborato-
riumjakoaranżacjęspektaklu,któregoefektemjestinnowacjatraktowa-
najakonowy,działającyautonomicznieaktant(aktor);metaforafetysza
podkreślarozdzielnośćmiędzyprocesemwytwarzanianaukowegopro-
duktuajegoautonomią,gdzieproceseksperymentowaniazostajezwykle
zatartynarzeczsamodzielnościaktanta.Zkoleimetaforaoptyczna,częs-
toużywanawsocjologicznejrelacji,wskazujenazakłóceniawynikające
zprzyjętejperspektywywobserwacjiprzedmiotubadania.Wreszciemeta-
foraindustrialnaprzedstawiaprocesbadawczyjakoprocesprodukcyjny,
związanyztechnologiąkonstruowania,wytwarzania,któregoproduktem
jestinnowacjaDdziałająca”jakonowyaktant(aktor).
WksiążceSocjologiamobilnościJohnUrry(2009)poświęcaznaczną
uwagęmetaforzewteoriisocjologicznej,szukającodpowiedzinapytanie
opodstawyodróżnieniadobrejizłejmetafory;zastanawiasięnadkryte-
riamiocenyjejefektywnościwdyskursachcodziennościiwpracynau-
kowej.Socjologiapozyskujedaneempirycznezespołecznychkontekstów
wymagającychinterpretacji,wktórejmetaforyodgrywająszczególnąrolę,
powołująciporządkującnoweznaczenia.Urrystawiapytanieorelację
międzydynamikążyciaspołecznegoawspartyminametaforachteoriami,
ichprawomocnością,procesemzużyciaiodrzucenia.Zależnośćtazostała
jużwskazana,gdyargumentowałzaodejściemodużytejprzezBaumana
metaforypaństwaogrodniczego.SamUrryprzedstawiawspółczesny,soc-
