Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
CzęśćI-Język-Społeczeństwo
rodzić,rodzice,rodzinazpierwiastkiemrodz-,którywskazujenagłównąfunkcję
kobiety,czylibycierodzicielką.JednakjużwXVIw.zakressłoważonauległzawę-
żeniudodzisiejszegoCkobietazamężna)
,azatemtakżematkarodulrodziny.Zkolei
frazeologizmywskazująnaambiwalentnośćwocenieżony,ponieważobokdobrej
czywręczidealnejżonymogąbyćtezłe,aobokwiernych-wiarołomne.
Nikogojużdzisiajnietrzebachybaprzekonywać,żetradycyjnepatriarchalne
stosunkispołeczneorazwierzeniajudeochrześcijańskieźródłemnierówno-
ścispołecznych,wyznaczającychkobieciepozycjępodrzędnąwobecmężczyzny
iprzyporządkowującądosferyprywatnej,którąwyznaczałydomirodzina(por.
Karwatowska,Szpyra-Kozłowska2005,Kita2010),oczymjużponadstolattemu
BaudouindeCourtenay(1984,s.223-224)takpisał:nOdpowiadatopewnemusta-
diumwrozwojupojęćsocjalnych,amianowiciestadiumwybitniepatriarchalnemu,
kiedyiżony,idzieci,iniewolnicystanowiąwłasnośćpatrisfamilias,jakoichwładcy
i»głowyrodziny«[ł]”
.Idalejkonkludował:nZgodniezpoglądamispołecznymi
skrystalizowanymiwdekalogu,astawiającymikobietę,»żonę«,obokwołu,osła,
domuiinnychrzeczy,kobietajakocośpochodnego,jakorzecz,zrodzonazmężczy-
zny,awięcjegowłasność,zajmujestanowiskopodrzędneiusuwasięnaplandalszy”
.
Takżepotocznepowiedzenia,porzekadłaiprzysłowiaodzwierciedlająste-
reotypowepostrzeganieżony,wyznaczającjejtradycyjnerole:Białogłowamabyć
ranonabożna,wdzieńpracowita,miławpokoju,mądraustołu,zawszeochędożna
(schludna,czysta)iwskazującnajwłaściwszedlaniejmiejsce,jakimjestdom:Babska
drogaodpiecadoproga,wktórymobowiązujebezwzględneposłuszeństwowobec
męża:Biadatemudomowi,gdzieżonaprzewodzimężowi.Pozauległościąkobietę
powinnaznamionowaćuroda:Pięknapannatopołowaposagu,alenawetładna
buzia,jaksięokazuje,równieżniewystarczymężczyźnie,boprzecież:Nagładkążonę
patrząc,sytyniebędziesz,tymbardziejże:Żonaładnazawszezdradna.Najważniejsze
cechy,jakimipowinnacharakteryzowaćsiękobieta,toprzedewszystkimpracowitość,
gospodarnośćiłagodność,boDobrażona,mężowikorona.Takieżonyjednaknie-
zwykłąrzadkością,ponieważ,oczymświadcząliczneprzysłowia,kobietyposiadają
właściwiesamewady,takiejak:upór,zacietrzewienie,gadatliwość(Babaswoje,czort
swoje;Łatwiejwrogapokonać,niżkobietęprzekonać),kłótliwość,zwłaszczastarych
babistarychpanien(Nietrzebamupsa,bogobabobszczeka;Starapannaizkamie-
niamisięwadzi),ciekawośćiwścibstwo(Ciekawośćnałogiemniewiast;Babskacieka-
wośćjestjakbeczkabezdna),nieumiejętnośćdochowaniatajemnicy(Chceszlimieć
cotajemnego,niezwierzajsiężonieztego),głupota(Babamatylerozumu,cokura,
amądrababa-tylecodwiekury),próżnośćizwiązanazniąrozrzutność(Cogospo-
darzzwiezieworkiem,towywiezieżonagarnkiem),zmienność(Łaskapańska,gust
kobiet,pogodyjesienne-wszystkozmienne),anadewszystkoskłonnośćdorozpusty
(Łatwiejwórpchełupilnować,niżjednąniewiastę;Nieustrzeżeszniewiastyświerzbią-
cegołona),stądnicdziwnego,żepatriarchatikulturowyandrocentryzmsankcjono-