Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Częśćpierwsza.Językjakofenomenspecyfcznieludzki
dziesięciuwjęzykachzrozbudowanąfonologią).Diakrytamiwjęzykunaturalnym
sąfonemy,najmniejszelinearnejednostkifoniczne,którychkombinacjetworzą
znaki(ciągiznaczące).Itaknp.zdiakrytów[r],[k],[a]utworzonesąwjęzyku
polskim(wróżnymukładzieizpowtórzeniami)znakitakiejak:rak,kra,kara,arka.
Wymianaktóregośztychelementównainny,np.[a]na[o]czy[k]na[n],powoduje
zmianęznaku:nierak,alerok,nierak,aleran(gen.pl.odrana)itd.
Omawianacechajęzykajestprzejawemjegoogromnejekonomiczności:
umożliwiazapamiętanie,wyróżnianieiwywoływaniezpamięcikilkudziesięciu
tysięcy(botylemniejwięcejobejmujebiernysłownikwykształconegoczłowieka)
jednostekznaczących,coniebyłobymożliwe,gdybykażdaznichmiałaodrębną
postaćdźwiękową,niezłożonązelementówmniejszych.Narządmownyczłowieka
niebyłbyzdolnydowytworzeniatakiejliczbyodrębnychznakówdźwiękowych,
anarządpercepcyjnyniebyłbyzdolnydoichodróżnieniaiutożsamienia.Dzięki
tejwłaściwościczłowiekzapomocąjęzyka(ogromnegorepertuarujednostekzna-
czących)możemyślowo(pojęciowo)opanowywaćrzeczywistośćijestwstanie
przekazywaćswojemyśliinnymludziom.Potrafiteżprzeprowadzaćróżneskom-
plikowaneoperacjemyślowe.
(4)Równieważną,konstytutywnącechąjęzykaludzkiego,bezktórejniemoże
onistnieć,jestdwuklasowość(otwartość,produktywność),umożliwiającafunk-
cjonowaniejęzykajakonarzędziamyśleniaikomunikacji.Cechatapolegana
tym,żejęzykskładasięzdwóchklas:słownika(licznego,alewdanymmomencie
dladanejjednostkimówiącejzamkniętego,ograniczonego)igramatyki,tj.reguł
pozwalającychnatworzenienieograniczonejliczbynowych,nigdywcześniejnie-
słyszanychkonstrukcji(wypowiedzi),niosącychnoweinformacje.Systemyjed-
noklasowezłożonetylkozrejestrusłownikowegosązamknięte,przekazująjedynie
informacjeprzewidywaneprzezsłownik.Takimjestnp.systemznakówdrogo-
wych:jeślichcesięprzekazaćnowąinformację,trzebadołączyćdorepertuaruzna-
kównowąjednostkę,np.znaksygnalizującyCuwaganaspadającekamienie)
,Cuwaga
naprzelatującesamoloty)itp.Wsystemachdwuklasowychzgramatykąistnieje
możliwośćwyrażenianowejinformacjizapomocąnowejkonstrukcji,utworzonej
wedługregułprzewidzianychprzezkod.
Dobrąilustracjąprostegokodudwuklasowegojestsystemzapisówdziesięt-
nych.Składasięonzdziesięciuwyrazów(0,1,2,3,4,5,6,7,8,9)ijednejreguły
mówiącej,żeowartościelementudecydujepozycja:końcowa-toliczbajednostek,
drugaodkońca-todziesiątki,trzecia-setkiitd.Awięcnp.zjednostek4,6i8
przyzastosowaniuregułipowtórzeniujednostekwodmiennychpozycjachmożna
utworzyćnieskończonąliczbękonstrukcjitypu:468,684,846,6846itd.,zktó-
rychkażdamaodrębneznaczenie.Systemtenumożliwiatworzenienieskończonej
liczbyzapisów.Przenosząctęanalogięnajęzyknaturalny,możemypowiedzieć,
żejestonsystememotwartym,umożliwiającymzeskończonejliczbyjednostek
słownikowych(dużej,alezamkniętej)iskończonejliczbyreguł(licznychiskom-
plikowanych)tworzenienieskończonejliczbywypowiedzi(tekstówwszerokim
