Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JęzykowyobrazKaszubdawniejidziś
15
językliteracki.Dlabadaczachcącegoobserwowaćprocesykształtowaniasięnowe-
gojęzykanBiuletyn...”tenjestźródłempomocnym,choćoczywiścieniepodstawo-
wym.Najistotniejszabowiemzawszebędzieanalizaupowszechnianychformoraz
obserwowanieichdalszejrealizacjiwżywymjęzykumówionymipisanym.
Jakiwięcjesttennowytwórpowoływanydożyciatakogromnymwysiłkiem
zbiorowymiprzystosowywanydofunkcjonowanianatakróżnychpłaszczyznach
życiaspołecznego?
Podstawowaodpowiedźwinnawtymwypadkubrzmieć,żejesttowciążjeszcze
twórinstatunascendi,leczzpewnymiwyraźniejużwykształconymispecyficznymi
cechami.Materiałjęzykowy,czerpanygłównieznajbardziejarchaicznychkaszub-
skichdialektówpółnocnychipółnocno-zachodnich,dostosowywanyjestdoswych
nowychfunkcjiwnieustannejopozycjidopolskiegojęzykaliterackiego,chodzi
bowiemowyrazistepodkreśleniewszelkichfaktycznych(atakżetworzonychświa-
domie)różnicmiędzytymidwomajęzykami.Wformowanymjęzykukaszubskim
ożywająwięcsłowiańskiearchaizmy,którychpolszczyznazaniechałabądźwogóle
nigdynieposiadała;aprobowanesąteżdośćlicznegermanizmy(wtymteżzapo-
życzeniazdolnoniemieckiego)odróżniającekaszubszczyznęodjęzykapolskiego;
powstająwreszcieliczneneologizmy.Tymwskrzeszanymitworzonymnowym
wyrazomiformomnadawanesąoczywiścienowefunkcjeiznaczenia,którenie
miały(imiećniemogły)zastosowaniawdawnychdialektachkaszubskich.Wielu
powstającymwyrazomtrudnowróżyćdłuższąprzyszłość,choćniektóre(zaczerp-
niętegłówniezpełnegoneologizmówsłownikaJanaTrepczyka)zadomawiająsię
wpowstającymjęzykunadspodziewanieszybko17.Śledzenieichgenezyidalszych
losówstajesiędlajęzykoznawcynowąpasjonującadziedzinąbadań,któraoczywi-
ścieniemazbytwielewspólnegozklasycznymidociekaniamietymologicznymi.
TymostatnimpoświęconyzostałukończonywłaśnieSłowniketymologiczny
kaszubszczyzny18,zawierającybliskoczterytysiącehaseł,naktóreskładająsiępo-
świadczonewgwarachiwlicznychzbiorachleksykalnychwyrazykaszubskienie-
znanedzisiejszemujęzykowiogólnopolskiemu.AutorzySłownikaetymologicznego
kaszubszczyzny,przystępującdopracnadbogatymleksykalnymmateriałempo-
chodzącymzobszaruKaszubizdającsobiesprawęzbardzowieluzbieżnościleksy-
kalnychzjęzykiempolskim,podjęlidecyzjęopracowaniasłownikadyferencyjnego
wstosunkudopolskiegojęzykaliterackiego.Fakt,żeostateczniezgromadzonotu
bliskoczterytysiącehaseł(szeregzaśinnychczekajeszczenaopracowanie),dobitnie
17
Por.wzwiązkuztym:H.Popowska-Taborska,Verborumfatasuntcomplicata,czyliodal-
szychdziejachkaszubskiegoparłęczëc,[w:]Resslavisticae,KsięgadedykowanaProfesorEwie
Siatkowskiej,podred.J.Goszczyńskiej,Z.Grenia,Warszawa2010,s.219-222.
18W
.Boryś,H.Popowska-Taborska,Słowniketymologicznykaszubszczyzny,t.I-VI,
Warszawa1994-2010.
