Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
WitoldMańczak
zgodnościleksykalnemiędzypołabskimadolnołużyckimzjednejstronyorazmię-
dzypołabskimapolskimzdrugiejstrony,przyczymbrałempoduwagętylkotesło-
wa,którewewszystkichtrzechjęzykachbyłypochodzeniasłowiańskiego.Wsumie
podobieństwsłownikowychmiędzypołabskimadolnołużyckimznalazłem200,
amiędzypołabskimapolskim41.
NastępnieztekstówgwarowychK.Nitschawybrałemnachybiłtrafiłdwa
teksty,jedensłowińskiijedenkaszubski;tekstyte,zapisaneprzezFriedrichaLo-
rentzawdośćskomplikowanysposób,przetransponowałemnapolskąfonetykę,
adziękipośrednictwuM.RadłowskiegopewienDolnołużyczaninnazwiskiem
Rychtaŕprzełożyłjenaswójjęzyk.Wówczasnapodstawieobutekstówustaliłem,
jaksięprzedstawiajązgodnościleksykalnemiędzysłowińskimwzględniekaszub-
skimapolskimorazmiędzysłowińskimwzględniekaszubskimadolnołużyckim.
Ostateczniesięokazało,żezgodnościleksykalnychsłowińsko-polskichbyło20,
asłowińsko-dolnołużyckich9,zaśpodobieństwsłownikowychkaszubsko-polskich
było53,akaszubsko-dolnołużyckich3.
Jakiewnioskinależywyciągnąćztychdanychstatystycznych,zktórychwynika,
żepołabskinawiązujebardziejdodolnołużyckiegoniżdopolskiego,asłowiński,
azwłaszczakaszubskibardziejdopolskiegoniżdodolnołużyckiego?Wielujęzy-
koznawców,odA.Hilferdingapoczynając,uważa,żepierwotniemiędzyśrodkową
idolnąŁabąadolnąWisłąużywanybyłjedenjęzyk.Jaktenjęzyknazwiemy,tzn.
czygonazwiemypoprostupołabskim,czyteżzaA.Hilferdingiemnadbałtyckim,
czyzaStefanemRamułtempomorskim,czyteżzaF.LorentzemOstseewendisch,
jestnieistotne.Natomiastważnejest,żepoglądtenjestsłuszny.Faktzaś,żejęzyk
tenjestbardziejpodobnydodolnołużyckiegoniżdopolskiego,tłumaczysięmoim
zdaniemtym,żepraojczyznaSłowianleżaławkontynentalnejczęścidorzeczaOdry
iWisły,azachodniaSłowiańszczyznapowstaławtensposób,żemigracjaSłowian
wyszłazobszarupolskiegonajpierwnaobszarsłowacki,potemnaobszarczeski,
zkoleinaobszarGórnychŁużyc,następnienaobszarDolnychŁużyc,awkoń-
cunaterytoriumrozpościerającesięodśrodkowejidolnejŁabypodolnąWisłę.
Otojakwmoimprzekonaniuprzebiegałymigracje,wktórychrezultaciedoszło
dowyodrębnieniasięjęzykapolskiego,słowackiego,czeskiego,górnołużyckiego,
dolnołużyckiegoipołabskiego.Innymisłowyjęzykównlechickich”nigdyniebyło.
Zkoleinasuwasiępytanie,jakwytłumaczyć,żegwarysłowińskieikaszubskie,
powstałenapierwotnymterytoriumjęzykapołabskiego,sąbardziejpodobnedo
polszczyznyniżdodolnołużyckiego,jakkolwieksamjęzykpołabskinawiązujebar-
dziejdodolnołużyckiegoniżdopolszczyzny.Inatopytanieodpowiedźniejest
trudna.Wystarczyzwrócićuwagęnato,żejużwXwiekuPomorzeweszłowskład
państwapolskiegoiodtądzmniejszymilubwiększymiprzerwamidoPolskinależy,
naskutekczegogwarysłowińskieikaszubskieuległypolonizacji,itotaksilnej,
