Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SkądprzybyliKaszubi?
31
żezdzisiejszegopunktuwidzenianarzeczasłowińskieikaszubskiesągwaramijęzy-
kaniepołabskiego,alepolskiego.Zdrugiejstronyfakt,żeróżnicemiędzypolszczyzną
literackąagwaramisłowińskimiikaszubskimisąwiększeodróżnicmiędzypolszczy-
znąliterackąapozostałymigwaramipolskimi,tłumaczysiętym,żegwarysłowińskie
ikaszubskieniesąrdzennymigwaramipolskimi,aletylkogwaramispolonizowanymi.
Nietrudnoteżobjaśnić,czemugwarykaszubskiezostałyspolonizowanesilniej
odsłowińskich:otpoprostudlatego,żeSmołdzinoiGardnoprzestałybyćwłasno-
ściąarcybiskupstwagnieźnieńskiegojużwXVIwieku,natomiastobszarkaszub-
skinależałdoPolskiażdorozbiorów.PonadtoKaszubypozostałykatolickiedo
dziś,podczasgdyobszarsłowińskistałsięwXVIwiekuprotestancki.Byzrozumieć
związekmiędzykatolicyzmemawpływempolskim,wystarczyporównaćwyniki
plebiscytówpoIwojnieświatowejnakatolickimŚląskuinaewangelickichMazu-
rachorazzachowaniesięludnościautochtonicznejpoIIwojnieświatowejnaMa-
zurachoraznaŚląskuOpolskim.
OczywiściepolonizacjaPomorza,którepierwotnienależałodopołabskiegoob-
szarujęzykowego,byłoprocesemnietylkojęzykowym,lecztakżedemograficznym.
Zdanychdialektologicznychniezbiciewynika,żenaPomorzumusiałasięosiedlać
ludnośćpochodzącazWielkopolski,atakżezMazowsza.ZubogiegoMazowsza
ludnośćekspandowałanietylkowkierunkuPrus,WielkiegoKsięstwaLitewskiego
orazwidełWisłyiSanu,aletakżewkierunkuPomorza.
Mojespojrzenienajęzykpołabskiorazgwarysłowińskieikaszubskieróżnisię
zarównooddodziśpowszechniewPolsceuznawanejkoncepcjiA.Hilferdinga,tzn.
koncepcjijęzykówlechickich,jakiodkoncepcjiS.Ramułta,akceptowanejgdzie
niegdziezagranicą,aprzyczynytegosątrzy:
1.Moipoprzednicyrozpatrywaliprzedewszystkimcechyfonetyczne,wmniejszej
mierzecechymorfologiczne,asłownictwaalbowogóleniebralipoduwagę,albo
uwzględnialijewminimalnejmierze,jazaśopieramsięwyłącznienaleksyce.
2.Moipoprzednicyocenialistopieńpokrewieństwaintuicyjnie,jazaśopieramsię
nastatystyce.
3.Podejściemoichpoprzednikówbyłostatyczne.ObszarmiędzyBałtykiem,Łabą,
DunajemaBugiem,naktórymzachodniSłowianieukazująsięnapoczątkuepo-
kihistorycznej,traktowanotak,jakbynatymobszarzeSłowianiemieszkaliod
początkuświata,izastanawianosiętylkonadtym,czyobszartennależypodzie-
lićnadwie,trzyczyczteryczęści.Podobniepostępowanoztzw.obszaremle-
chickim,rozważając,czywinnosięgodzielićnadwieczytrzyczęści.Natomiast
mojepodejściejestdynamiczne.Mnieinteresuje,jakiemigracjeprzedhistorycz-
nedoprowadziłydopowstaniaterytoriumzachodniosłowiańskiegowpostaci,
wjakiejjeznamyzpoczątkuokresuhistorycznego,orazjakiemigracjezaszłyna
Pomorzuwczasachhistorycznych.
