Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SkądprzybyliKaszubi?
33
skorożadenspośródtaklicznychbadaczykaszubszczyznyniekwapisiędotego,
uznałem,żelepiejbędzie,jeślijatozrobię,niżgdybyniezrobiłtegonikt.Itakdzięki
pośrednictwuAndrzejaBogusławskiegoManfredStarostaiGünterSpiesszechcie-
lidokonaćprzekładuczęścifragmentówpołabskichnadolnołużycki.Leksykalne
zgodnościpołabsko-dolnołużyckiebyływnichnastępujące(liczbywskazująnato,
żedanaformajestzaświadczonawtekstachwięcejniż1raz):
aidě,żo,pada2;ait,hyś,padać;d’olǎ,źěła,pracuje;gorněs,groniż,mówisz;gœst’ě,
guski,bułki;grüznǎ,grozna,brzydka;jautrü,zajtżo,dzień;jemě,pśima,chwyta;
kǎ,k,do5;kǎk,kaź,jak;kok,kak,jak4;kœsǎjącě,kusaty,gryzący;l’aibǎj,lubjej,
lepiej;laiz,wobliź,pocałuj;l’otdm,lětom,rokiem;nenǎ,něnto,teraz5;ninǎ,něn-
to,teraz2;no,na,o;no,na,po;pöstilą,póstolu,łóżko;sl’od,slězy,za;vdpdk,pak,
ale;vedrü,wjedro,pogoda;vilt’ě,wjelgin,bardzo4;vldcenǎ,zawłocyło,bronowa-
ne;vitědoj,wódaj,odpuść;witedüj,wódaj,odpuść.
Aotosłownikowepodobieństwapołabsko-polskie:
detą,dziecko,góle4;kvailě,kwili,chejka;lecě,leczy,gój;neχ,niech,daj;rici,rzekł,
gronił;sdr,ser,twaroźk;sausě,suszy,trějo;stornǎ,stronie,boce;vd,w,na;vėsai,
wszyscy,wobej;zavǎt,żuć,kusaś.
Wsumiesłownikowychzgodnościpołabsko-dolnołużyckichbyło43,apołabsko-
-polskich14.Danetepotwierdziłymojeobliczeniazroku1987:rzekomonlechicki”
językpołabskinawiązujebardziejdodolnołużyckiegoniżdopolszczyzny.
Wroku1996EwaRzetelska-FeleszkoiJerzyDumadoszlidowniosku,żejeśli
chodziozasiedleniePomorza,osadnictwosłowiańskieprzybyłonnateterenyna
przełomieViVIwiekuodpołudnia,zWielkopolskiiŚląska,posuwającsięzapew-
newzdłużOdry”
,orazdodali,żenosadnictwosłowiańskieidącezzachoduspotkać
sięmusiałonaPomorzuzosadnictwemsłowiańskimposuwającymsięwkierunku
północnymwzdłużWisły,WierzycyibrzegiemZatokiPuckiej”3.Gdybybyłotak,
jaktwierdząE.Rzetelska-FeleszkoiJ.Duma,tonasuwasięzasadniczepytanie,dla-
czegogwarykaszubskieróżniąsięodpozostałychgwarpolskichznaczniebardziej
niżgwaryWarmiiiMazur,które-jakwiadomo-powstałynaskutekosiedlaniasię
ludnościpolskiejnaobszarze,którypierwotnieteżpolskiniebył.Przecieżnawet
laicywiedzą,żeróżnicamiędzypolskimjęzykiemliterackimagwaramikaszubski-
mijestznaczniewiększaodróżnicymiędzypolskimjęzykiemliterackimapozosta-
łymigwaramipolskimi.Zagadkętęrozwiązujemojakoncepcja:wprzeciwieństwie
dopolskichgwarkontynentalnychgwarykaszubskiesągwaraminierdzenniepol-
skimi,alespolonizowanymi.
Wartykuleopublikowanymwroku1987przedstawiłemnajbardziejrewolucyj-
nątezę,jakąwcałejhistoriibadańnadkaszubszczyznąkiedykolwiekwysunięto,
3E.Rzetelska-Feleszko,J.Duma,JęzykowaprzeszłośćPomorzaZachodniegonapodstawie
nazwmiejscowych,Warszawa1996,s.264-265.
