Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Stosunekjęzykadoinnychrodzajówznaków
15
treściąsązjawiskaniewidoczne,oddalonewprzestrzeni,atakżewczasie.Krzyk
niebezpieczeństwawydanyprzezgibonalubinnąmałpę,krzyknależącydosys-
temujednoklasowego,oznaczazawsze,żewrógwmomenciekrzykujestblisko.
Gibononiczymniemożeopowiedzieć.Tymczasempszczołaswymtańcemczy
człowiekswymjęzykiemmożeopowiedziećorzeczachodległychwprzestrzeni
iczasie,atodziękiwiększemubogactwutychsystemówdwuklasowych.
Jakwidzimy,nanaszejplaneciefunkcjonujądwatypykodówdwuklaso-
wych:taniecpszczółijęzykludzki.Porównanieichmogłobybyćbardzocie-
kawe,niestetyjestonotylkowczęścimożliwe,wobectegożetaniecpszczółma
izapewnezawszemiećbędziedlanaswieletajemnic.Spośródróżnic,które
przeciwstawiająjęzyktańcowipszczół,azatemjednoznaczniegookreślają,naj-
ważniejsząjestta,żejęzykjestsystememfonemowym,taniecpszczółzaśbez-
fonemowym.Formaogromnielicznychwyrazówjęzyka,któremająokreślone
znaczeniesemantyczne,składasięzestosunkowonielicznychelementów,bę-
dącychzespołamirównocześniewystępującychcechdiakrytycznych,któresłużą
doodróżnianiaioddzielaniawyrazówodsiebie.Elementytenazywamyfone-
mami.Wprzeciwieństwiedowyrazówpozbawionesąonewszelkiegostałego
znaczenia.Różnenp.kombinacjetrzechfonemówpolskicha,k,tdajątrzy
odrębnewyrazy:tak,katiakt.Całataczęśćsystemujęzykanieznajduje
żadnychodpowiednikówwbezfonemowymtańcupszczół,któryskładasiętylko
zruchówzbliżonychfunkcyjniedonaszychgestówwskazywania.Niematunic
nieznaczącychelementówkonwencjonalnych,którebysięłączyłyjakfonemy
wznaczącewyrazy.Językjestjedynymkodemfonemowym,jakiznamy,itogo
ostateczniewyodrębniazcałegoświataznaków.Jedyniekodyjęzykowecharak-
teryzujehierarchicznastrukturaotrzechstopniowonarastającychcorazwięk-
szychjednościach:fonemy–wyrazy–wypowiedzenia.Najmniejszymi
jednościamisąfonemypozbawioneznaczenia.Zfonemówzłożonesąwyrazy,
któreodpowiadająpewnymklasomzjawisk.Zwyrazówskładająsięwypowie-
dzeniawłaściwe,złożoneznakijęzykowe,któreinformująodbiorcęokon-
kretnych,realnychwypadkachzachodzącychwobrębieotaczającegonasświata.
Zbierającdotychczasowewywody,możemyustalićnastępującąogólnąkla-
syfikacjęznaków,opartąnaichfunkcjiistrukturze:
