Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Pomimotychlogicznychimetodologicznychtrudności,dobrotozagadnie-
nie,któredogłębnieprzenikafilozofię,bowiemnależydozagadnieńumożliwia-
jącychlepszezrozumienieświata.
Nawstępiewartorównieżodnieśćsiędoproblematykizła.Zagadnienieto
intrygujewniemniejszymstopniuniżdobro,aniejednokrotnietedwapojęcia
omawianesąjednocześnie,wtymsamymkontekście.Niektórzynawet,jakHera-
klitzEfezu,twierdzą,żezłoidobrosąjednym.Inni,jakśw.TomaszzAkwinu,
przyjmująwprost,żezłotobrakdobra.Wmanicheizmienatomiastuważasię
dokładnienaodwrót,żedobrotobrakzła6.KsiądzfilozofJózefTischnerniezwy-
klecelniestwierdził,żezłobyłotakchętnieanalizowanenaprzestrzenidziejów
dlatego,żejegoobliczemożebyćniezwyklepiękne.Wtejpublikacjizłopozosta-
łojednakwcieniudobraistanowiłotłodlarozważańodobruwyłączniewtedy,
kiedyokazałosiętoniezbędne.
Istnieniedobradlawiększościznasjestoczywisteinaturalne.Samaisto-
tadobrarzadkobywakwestionowana7.Zazwyczajtrudnościpojawiająsię,gdy
należyswojąsubiektywnąocenęuzasadnić.Wtedynierzadkookazujesię,żeter-
minyndobro”(jakorzeczownik)czyndobry”(jakoprzymiotnik)cechujewielość
znaczeń,kontekstówiużyć.Dodatkowąprzeszkodąwrozumieniuideidobrajest
fakt,żemożnamunadaćznaczenieinstrumentalneirelatywnealboteżabsolutne
imoralne.
Starożytniuznalidobrozagigantomachię-przedsięwzięcietrudneiwielkie
zarazem8.Stanowiskafilozoficznedotycząceznaczeniadobrasąwyjątkoworoz-
bieżne.Zuwaginato,żedostępnymateriałhistorycznyjestnadzwyczajszeroki,
koniecznajestarbitralnaselekcjaposzczególnych,modelowychisubiektywnie
najważniejszychteorii.
Rozróżnienienawspólnotowąorazindywidualistycznąperspektywęwobec
dobra,przyjętewniniejszymopracowaniu,makorzeniewantyku.Opisujeto
wybitnybrytyjskifilozofBertrandRussellwDziejachfilozofiiZachodu,wktó-
rychdokonałpodziałudziejówgreckojęzycznegoświatanatrzyokresy:klasycz-
ny,helleńskiorazzwiastującyupadekfilozofiiokrespanowaniarzymskiego9.
Koncentrującsięnapierwszychdwóch,Russellopisujenurtklasycznyjakoczas
6ManichejskąwizjędobramożnaująćzaTischneremwjednymzdaniu:nzłojestbowiem
tym,copodstawowe,adobrotym,cowtórne.Tozłonaprawdęjest,adobrojestzłaskizła”,
J.Tischner,Spóroistnienieczłowieka,Kraków2011,s.15.
7Niektórzyautorzybardziejsceptycznie:nPrzekonaniairoszczeniaodnoszącesiędo«do-
bra»sądziśtakzróżnicowane,żepojęciategoniepotrafiłabynawetwprzybliżeniuokreślićżad-
na,choćbynajbardziejdemokratycznaustawa.Jużtylkonieliczniufająwistnieniedobrajednego
i«samegowsobie»,upatrującjewAbsolucie,Boguczyjakiejświecznejzasadzie”,E.Nowak,
K.M.Cern,Ethoswżyciupublicznym,Warszawa2008,s.25.
8A.Maryniarczyk,K.Stępień,P.Godek,Spórodobro.Zadaniawspółczesnejmetafizyki,Lub-
lin2012,s.7.
9Zob.B.Russell,DziejefilozofiiZachoduijejzwiązkizrzeczywistościąpolityczno-spo-
łecznąodczasównajdawniejszychdodniadzisiejszego,Warszawa2000.
