Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Koncepcjedobrawfilozofiiprzyjmująróżneoblicza,wzależnościodprzyję-
tejperspektywy.Popierwsze,dobromożnarozpatrywaćwodniesieniudojęzyka
(tzw.teoriajęzyka).PodtymkątembadałtopojęcieArystoteles,którywyróżnił
ażdziesięćmożliwościjęzykowegoorzekania,konkludując:nawięcdobronie
jestniczymwspólnym(ani)podpadającympodjednąideę”13.Kwestiązastoso-
waniasłowandobry”zajmowałasięmetaetykaanglosaska,naktórejczelestał
GeorgeEdwardMoore.SłynnajestjegowypowiedźwZasadachetyki:njeżeli
ktośzadajemipytanie,cotojestdobry,odpowiadam-dobryjestdobry,itojest
całaodpowiedź.Napytaniezaś,jakzdefiniowaćpojęcie«dobry»,odpowiadam,
żepojęciategozdefiniowaćniemożna,otowszystko,cowtejsprawiemamdo
powiedzenia”14.WZasadachetykiwyjaśnia,żeprzymiotnikndobry”jesttzw.
pojęciemprostym,azaprzykładpodajebarwężółtą.Tłumaczy,żepodobniejak
niemożnawytłumaczyćnikomu,ktonieznategokoloru,jakwyglądatabarwa,
taksamoniejestmożliwewyjaśnieniedanejosobie,cojestdobre,aconie,jeśli
sięztymniezetknęła.Moorewyjaśnia,żemożliwejestwytłumaczeniejakiegoś
pojęciatylkowtedy,gdydanyprzedmiotjestzłożony,podajączaprzykładkonia,
któregokażdączęśćmożnazdefiniować,ażdomomentu,gdypozostanąznie-
gotakieczęści,dlaktórychniesposóbpodaćdefinicji.Natejzasadzie,według
Moore’a,takiepojęciajakżółtyczydobryniesąprzedmiotamizłożonymi,lecz
prostyminiedającymisięzdefiniować,gdyżprowadzitonieuchronniedotauto-
logii15.NatomiastwodniesieniudorzeczownikaMooreuznaje,żedobromożna
zdefiniowaćwnastępującysposób:nwyraz»dobro«musioznaczaćogółwszyst-
kichtychrzeczy,doktórychsłuszniestosujesięorzeczenie»dobry«.Leczjeżeli
orzeczy,którąnazywamy»dobrem«,możemyorzekać,iżprzynależyjejcecha
»dobry«,torzecztamusibyćczymśróżnymodtejcechy.Ogółtychwszystkich
rzeczy,doktórychsłuszniestosujesięorzeczenie»dobry«,będziewłaśniestano-
wiłzakrespojęciadobro”16.
Podrugie,dobromożnarozważaćzperspektywynormatywnejdyscypliny
filozofii,czylietyki.Etyka(gr.ethos)zajmujesiębadaniemmoralności,dobrem
jakokategoriąmoralną.Oznaczato,żedobro-wsensiemoralnymniejestpoję-
ciemempirycznym,lecznormatywnym-pełnifunkcjęregulacyjnąiwzywado
określonegozachowania17.Etykanatomiastzajmujesiędobrempozamoralnym
jedyniewtedy,gdysprzyjadobrumoralnemu18.
Kolejnąmożliwościąjestdywagowanieodobruwprojekciemetafizycz-
nym(czylianalizującsposóbbytowaniarzeczy),takjakuczynilitoArystoteles
13Arystoteles,Etykanikomachejska,Warszawa1982,1096b.
14G.E.Moore,Zasadyetyki,Warszawa1919,s.6.
15Ibidem,s.7.
16Ibidem.
17Ibidem.
18A.Pieper,Dobro,[w:]Filozofia.Podstawowepytania,red.E.Martens,H.Schnädelbach,
Warszawa1995,s.312.
