Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CZYKANTWIERZYŁWPOSTĘP?
17
Kantowskiepojęciepostępunawiązujedopoglądówmyślicielawysokoce-
nionegoprzeznaszegofilozofa,doJ.J.Rousseau,główniewpodkreślaniuróż-
nicy,anawetprzeciwieństwamiędzyrozwojemcywilizacjiamoralnością.Kant
sądził,żerozwójwiedzyniegwarantujemoralności,alebyłdalekiodskłonno-
ściRousseaudoubolewanianadcywilizacjąirozwójcywilizacyjnyceniłmimo
wszystkowysoko.Niemożnajednakzapominaćoodmiennościstanowiska
Kantowskiegowkwestiimoralności.PrzekonaniuJ.J.Rousseauodobrocinatu-
ryludzkiejiwolnejodwięzispołecznychjednostkiprzeciwstawiłKantmyśl
o„radykalności”złaiotrwałymwspółistnieniudyspozycjidodobraidozła
wludzkiejjednostce.Pozwoliłotoumieścićpostępludzkościnapłaszczyźnie
„społeczeństwaobywatelskiego”izrezygnowaćznadzieinamoralneudoskona-
leniejednostek.WażnaoryginalnośćstanowiskaKantawynikazzastosowania
analizytranscendentalnej,którakoncentrujesięnaustalaniumożliwychwarun-
kówpostępuzawartychwsamejludzkości.Dziękitemupostępniemożebyć
traktowanyanijakokoniecznośćzakorzenionawnaturzeludzkiej,aniteżjako
nieuchronnydaropatrzności,anijakorealny,nieusuwalnyfakthistoryczny.
Pytanieomożliwośćpostępuuzyskujewkantyzmieodpowiedźpozytywną.
Postępmoralnyokazujesięszansą,możliwością,dośćrealną,alewymagającą
świadomychstarań.Wpostępmożnawięcwierzyćjakowzadanieimożliwy
celspołecznychstarańnadwypracowaniemspołecznegooświecenia,tj.oświe-
conejopiniipublicznej,broniącejkoegzystencjiindywidualnejwolnościipo-
szanowaniaprawa.
