Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nieograniczonawładzaszlachcicapolskiegowjegoposiadłościach
15
PrzywilejeepokikrólaWładysławaJagiełłygwarantowałynadewszyst-
ko,iżaniurzędnicykrólewscy,anisamkrólniebędąmogliarbitralnie
posługiwaćsięwobecszlachtyśrodkamirepresjikarnejiKompetencje
organówkrólewskichwzakresiewymiarusprawiedliwościzostaływyraź-
nieograniczonewstosunkudoszlachtyiSzlachtauzyskałatugwarancje
naturypodstawowej:popierwsze,iżżadenszlachcic(osiadły)niemoże
zostaćukarany,anawetpozbawionywolności,bezlegalnegowyroku
kompetentnegosąduiTareguła,nazwanazasadąNeminemcaptivabi-
musnisiiurevictum,chronićmiałaszlachcicaprzedryzykiemaresztowa-
niadecyzjąwładzywykonawczej,aniesądowniczej–itozarównodecyzją
urzędnikówkrólewskich,jakisamegokrólaiPrzywilejezlat1423–1433
miałytakżezapewnićbezpieczeństwodóbrszlacheckich:własnośćziem-
skaszlachcicaniemogłabyćodtądanizajęta,aniskonfiskowanabez
wyrokusądowegoiToruńskiprawnikzkońcaXVIIIwi,profesorówczesnej
SzkołyRycerskiejwWarszawie,KrzysztofBiSteiner,publikującw1791ri
komentarzhistoryczno-krytycznyoprzywilejuNeminemcaptivabimus,
podkreślił,iżnależywidziećwtejzasadzie,powszechnieobowiązującej
odwieków,swegorodzajufundamentalnązasadękonstytucyjnąustro-
judemokracjiszlacheckiej,jakiwyrazswegorodzajuumowypolitycznej
międzykolejnymiwładcamiRzeczypospolitejaszlachtąjakonarodempo-
litycznym,copraktycznieuniemożliwiałowprowadzeniewPolsceustroju
absolutnego
13
iRównocześnieszlachtauzyskujedalszyważnyprzywilej:
nienaruszalnościposiadłości(domu)szlacheckiegoiPewnepróbydziałań
królaStefanaBatoregowtejkwestii,uznaneprzezopinięszlacheckąza
naruszanietejzasady,spowodowały,iżwspomnianaustawaz1588rinie
tylkodokładnieokreślałaproceduręściganiazbrodniobrazymajestatu
igranicelegalnetakichrepresji,aleposzłajeszczedalejwprecyzowa-
niuwieluspraw;miiniwyraźniezastrzeżono,żedziałalnośćpolityczna
szlachcica,mającacharakteropozycjipolitycznejwobecpolitykiwład-
cy,niemożebyćuważanazaprzestępstwo,atakżerazjeszczespre-
cyzowanoproblemochronyprawszlachcicawjegodobrach
14
iOtóżjuż
ustawaz1523rizakazywaławyraźnieorganompaństwowymwkraczania
doposiadłościszlacheckiejidomuszlachcicabezjegozgody
15
iUstawa
13PoriSiSalmonowicz,KrystianBogumiłSteiner(1746-1814),toruńskiprawnik
ihistoryk.StudiumzdziejównaukiprawadobyOświeceniawPolsce,Toruń1962i
14VL,tiII,si1207–1208i
15StądpolskiszlachcicmógłzwiększąsłusznościązadeklarowaćjakAnglik,Edward
Coke:Foraman’shouseishiscastlei
