Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚWIATBOGÓWGRECKICH
25
rzeźbę,którazachowałajeszczezłoceniaijestprawdopodobnienajbliższadziełuFidia-
sza.Ponoćwspaniałośćdziełaprzerosławspółczesnych,pewnejestjednak,żemistrz
niedokończyłswegodzieła,azawiśćioskarżenieobezbożnośćzamiastwdzięczności
przyniosłymuprześladowanieiwięzienie.
DziełemFidiaszabyłateżzewnętrznadekoracjaPartenonu,międzyinnymimeto-
pyorazdwaprzyczółki,którychelementyznalazłysięwBritishMuseumwLondynie.
Początkowopogrupowanieposzczególnychelementówniebyłojasne,aleszczęśliwie
okazałosię,żefrancuskimalarzJacquesCarreywroku1674wykonałwielerysunków
dekoracjirzeźbiarskiejświątyni,kiedyniebyłajeszczetakbardzozniszczona.Dowia-
dujemysięznich,żezachodniszczytprzedstawiałzwycięstwoboginiAtenynadPo-
sejdonemwsporzeomiasto,wschodnizaśjejpojawieniesięmiędzybogamiOlimpu.
Wpierwszejkompozycjiniezwykłąekspresjęprzejawiatzw.Iris,awdrugiejgrupa
trzechspoczywającychkobiet,identyfikowanychjakomojry.Wszystkiepostacieza-
chwycajądynamicznościąiukazaniempięknaciaładziękitzw.stylowimokrychszat,
którypolegałnaprzedstawianiukształtówludzkiegociałaprzezściśleprzylegające
dońszaty.„Mokreszaty”byłynajwiększymosiągnięciemstyluFidiasza,którywich
kształtowaniuosiągnąłniebywałąswobodęisiłęwyrazu.Kreśliłnimizarysypostaci,
ichruch,rozluźnienieinaprężenie.Zapomocądrobnychfałdwydobywałkształtyna-
giegociała,ożywiałjelubkazałzastygaćwhieratycznejpozie.
Artemida.Idealnepięknobogów
Artemida,podobniejakAtena,córkaZeusa,byłabezboleśniepowitaijaknazłość
mojryuczyniłyzniejpatronkęporodu.Tymczasemonasama,jużjakotrzyletniadziew-
czynka,siedzącnakolanachojca,zapytanaoswenajwiększepragnienie,odpowiedzia-
ła,żechcenazawszezachowaćdziewictwo.Jednocześniezażyczyłasobieorszaklub
raczejoddziałniewinnychdziewcząt,wktórychtowarzystwiebędzieczułasiębezpiecz-
nie,ajejdziewictwoniebędziezagrożone.Byłabezwzględnawobecmężczyzn,czego
przykłademjesthistoriaAkteona.Akteondostrzegłkąpiącąsięwstrumieniuboginię,
którawyobrażającsobie,iżmożesięonszczycićtym,żewidziałjąnagą,przemieniła
myśliwegowjeleniaiposzczułajegowłasnymipsami,któregorozszarpały.Artemida
byłanieubłagana,pozbawionacechkobiecych,dumna,brutalnaimściwa,czczonajed-
nocześniejakoboginipłodnościiśmierci.Wniepamiętnychczasachskładanojejkrwa-
weofiaryzludzi,czegopozostałościąbyłowSparciesmaganiechłopcówtak,byich
krewtryskałapodnogijejposągu.ZczasemjednakobrazArtemidyuległzmianie:stała
siędobroczynnaipomagaławchorobie;najejołtarzachdziewiceskładałyobcięteloki,
apannymłodewdniuślubuzabawki,byzapewnićsobienarodzinyzdrowegodziecka.
DonajbardziejznanychprzedstawieńArtemidynależyrzeźbaLeocharesa(IVw.
p.n.e.),pozostającegopodwpływemFidiasza.Postaćboginizachwycalekkością,wy-
rafinowanąpozą,figurąwyeksponowanąmokrymiszatami,cojednakniejestnajistot-
niejsze.Byłtoczas,kiedyistotypięknaposzukiwanowstałychproporcjach,aartyści
generalnieprzedstawialiludzinietakimi,jakimisą,leczjakimibyćpowinni.Wjed-
nymzkanonówprzyjmowano,żepodstawowąjednostkę–moduł–określadługość
twarzy(stanowiącatrzykrotnądługośćnosa),zaśwzrostidealnegoczłowiekaliczy
