Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚWIATBOGÓWGRECKICH
27
momentzwrotny,wktórymprzestajedziałaćświętość,akobietaukazujesięwswej
rzeczywistej,ludzkiejpostaci,czylitakiej,wjakiejchciałjąwidziećmężczyzna.Uza-
sadniajegopanowanie,którestajesiękoniecznościąizarazemdobrodziejstwem,tak
dladobrasamejkobiety,jakiinnychludzi.
Człowiekwmitologiigreckiejmiałdziwnystatus.Razbyłstworzeniemniegodnym
dostrzeżeniaprzezbogów,kiedyindziejzrodzonymzziemi,takjaktytani,potencjal-
nymwrogiemczywreszciekobietą,obiektemnamiętności,którejskutkiemnaturalnym
byłopotomstwo.Takjakbogowie,taki„ludzie”traktowalikobiety.Pożądaliich,mieli
znimidziecii,zgodniezmitemHestii,wiązalijezogniskiemdomowym,oczekiwali
ciepłaijednocześniezamykaliprzedświatem,bynierozprzestrzeniłosięzłoiniespra-
wiedliwość.DomstałsiępuszkądlauwięzionejPandory,zktórejniewolnobyłojej
wypuszczać,bynaspołecznośćpolisniespadłynieszczęściaprzezniąwyzwolone.
Kalónkakon.Kobieta„najpiękniejszymzłem”
MitoPandorzetrwałwświadomościGrekówistałsiękanonemmyśleniaoko-
biecie.NaprzełomieVIiVwiekup.n.e.żyłgreckipoetaSymonides,pamiętny„łza-
mi”i„lamentamikejskimi”,wtympłaczemDanae,wrzuconejdomorzawzamknię-
tejskrzyniwrazzmalutkimsynkiem,Perseuszem.Symonidespozostawiłtakżedługi
wierszGineke,wktórymkobietęutożsamiłzkakon,czylizłem.Ukazałjąjakonajgorszą
zplagwymyślonychprzezbogówdladręczeniarodzajuludzkiego,ajednocześniepułap-
kę,którejpoczątkiemjestoszustwozwiązanezponętnościąciałaobiecującegorozkosz,
aostateczniedającegocierpienie.Wtejsytuacjiniejestdziwne,żepowstaniekobiety
złączyłzwrogościąZeusawobecludzi,którystworzyłjąz„leniwychosłów,obrzydli-
wychmałp,żądlącychpszczółiwreszciebrudnychświńwytarzanychwgnoju”.
Symonidesapoprzedzałsławny„plebejskiHomer”,czyliHezjod.Hezjodpisał,
żektozaufakobiecie,tenuwierzyoszustowi,izgadzałsięzmyślą,iżniewiastabyła
stworzonaprzezbogówjakozłokarząceśmiertelnych.JednocześniewTeogoniimówił
okobieciejakokalónkakon,czylio„najpiękniejszymzłu”,cowyraźniewskazuje,że
jednostronnypoglądbyłobcyzarównosamemuHezjodowi,jakicałejumysłowości
greckiej.Grecybowiemwierzyli,żetakwkobiecie,jakiwmężczyźnietkwipierwia-
stekboski,akalokagatia–połączeniepięknazdobrem–musidotyczyćobojgapłci.Już
wIliadzieHomera(ok.800p.n.e.)Parys,podziwiającurodęHeleny,przypisywałjej
cechyczystoreligijne.Przemawiał:
LeczAfrodytyzłotejczarownychdarówminietykaj,
Boniegodzisięgardzićsławnymibogówdarami,
Conanassamizsyłają4.
Pandorabyłakarąbogów,Helenanatomiastnagrodą.PodczasweselaTetydyprzy-
padkowonapotkanypasterzmiałrozstrzygnąć,któraztrzechboginiuczestniczących
wuroczystościjestnajpiękniejsza.Parys,botowłaśnieonstałsięsędziąwsporze,od-
rzuciłHerę(mamiącągowładząidostatkiem)orazAtenę(rzucającąnaszalęmądrość
irozum),azłotejabłkowręczyłAfrodyciezaobietnicęposiadanianajpiękniejszejna
4Homer,Iliada,ks.III,w.64–66,przeł.I.Wieniewski,Kraków1984.
