Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
GabrielaMatuszek
rozegrałsięwtymsamymczasie,cotragediaCamilleClaudel).Znawczyniteorii
feministycznychigenderowychtrafnierozpoznajeprzyczyny,przebiegifinał
tychdramatów,atzw.kwestiakobiecastanowiistotnykomponentpowieści.
BrygidaHelbig,próbującwypełniaćbiograficzneluki,zdążawinnymkie-
runkuniżIzabelaFilipiak-nieprzedstawiaKomornickiejjakoosoby(poten-
cjalnie)homoseksualnej,niezajmujejejszczególnieepizodprzyjaźnizZosią
Villaume.Bardziejprawdopodobnąprzyczynąwyborumęskiejtożsamości
wydająsiępatologizującedoświadczeniawrelacjachzmężczyznami:trau-
matycznarolaoględzinwcyrkule(literackimzapisemtegozdarzeniabyłby
tekstPiotraWłastaIntermezzo)iwielunegatywnychdoświadczeńmiłosnych.
ZnaczącywtejmateriijestdlaHelbig,napisanyjużprzezPiotraWłasta,utwór
CzartołaniaiSeni,wktórympojawiasięwspomnienie-wyznanie:ΠPierwszyjej
pąknaderwałPryapstary,ałasy/[…]/Kochanekmarnywtrąciłpotemdo
szpitala,/Okrytawstydem…Lancety/Krajałyzciałemserce”.BrygidaHelbig
skłonnabyłaby(m.in.zaKrystynąKralkowską-Gątkowską
24
)widziećwtym
obraziesugestięaborcji(dzieckapoczętegozJellentą?).
AutorkaStrąconejboginipodejmujewInnejodsiebiepróbęodczytaniatek-
stówliterackichKomornickiejiPiotraWłastajakozapisuzdarzeń,któremogły
oddawaćżyciowedoświadczeniabohaterki/bohateraopowieści.Wpracynauko-
wejbyłobytoryzykowne,alewmateriipowieściowejznajdujeuzasadnienie,
pozwalabowiemwyobraźniautorkiprzekonywającozapełniaćpustemiejsca.
OpowiadanieStaszkaposłużyłodoprzedstawieniarelacjiMariizBolesławem
Lutomskim,zpowieściHalszkazapożyczonezostałyscenyfascynacjimałym
ibrzydkimstryjemPiotrem,utwórMiłość,pełenegzaltacjiinamiętności,łączy
autorkazpostaciąCezaregoJellenty.SzczególnąuwagęHelbigprzykuwawiersz
Poznań,wktórymPiotrWłastszyfrujeokolicznościprzemiany(ΠZnajdujemysię
wcentralnym,kulminacyjnympunkcie.Dlategomusimyuważać”
25
),jakadokonała
sięwpoznańskimhoteluBazarwlipcu1907r.,kiedyMariaKomornickaspaliła
suknieizażądałamęskiegostroju.Coimtoprzeszkadzało,żepragnęłasięprze-
istoczyć?Woleliby,żebypopełniłasamobójstwo?-pytawspółczesnanarratorka.
Zempatiąstarasięwejśćwuczuciaprzepoczwarzającejsiępłciowoistoty.To,co
Komornickazrobi,postrzeganebędzieprzezotoczeniejakoszaleństwo,aledlaniej
samejmabyćodrodzeniem.Mariaspalisiebie-kobietę,bynarodzićsięnanowo.
Helbigpróbowaładociec,jakabyładiagnozachorobyKomornickiej,
m.in.pisząclistydozakładówpsychiatrycznych,gdzieautorkaBiesówbyła
leczona,alenapróżno.ZkorespondencjiPiotraWłastadomatki,którawłączona
zostaładopowieści,przeciętnyczytelnikwyczytaćmożeśladyurojeńwielkościo-
wych.Diagnozypostawićsięnieda.Obłędzawszejestwszaktajemnicą,czasem
24Zob.K.Kralkowska-Gątkowska,Cieńtwarzy.SzkiceotwórczościMariiKomornickiej,Kato-
wice2002.
25Ibidem,s.372.
