Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.7
Księgapierwsza.Częśćogólna
ne,topodlegająoneoceniezpunktuwidzeniaprzepisówprawamaterialnego,niezależnieodtego,która
zestronpodjęławtymzakresieinicjatywędowodową(powód,pozwany,czynawetdowódzostałprzepro-
wadzonyzurzędu
90
.
10.Przepisart.6służyrównieżrozstrzyganiuwsytuacji,gdysąd,oceniajączebranymateriałdowodowy,niema
dostatecznychpodstawdoprzyjęcia,żedanyfaktmiałmiejsce,azdrugiejstronymateriałtenniepozwala
naustalenie,żefaktmiejscaniemiał.Por.postanowienieSąduNajwyższegoz4.07.2012r.,ICSK72/12,
LEXnr1215604:nwpostępowaniucywilnymrzeczywiścieniezawszeistniejemożliwośćwyjaśnienia
wszystkichokolicznościfaktycznych,któredlarozstrzygnięciasprawymająistotneznaczenie.Bywabo-
wiem,żemateriałzgromadzonywpostępowaniuniestwarzawystarczającychpodstawdostwierdzenia,
iżokreślonaokolicznośćmiałamiejsce,ajednocześniebrakdostatecznychdowodównato,żeokoliczność
taniewystąpiła.Innymisłowy,sądniejestwstaniezweryfikowaćprawdziwościtwierdzeństronipoczynić
codonichstosownych,kategorycznychustaleń.Wdoktrynietrafniejednakzauważono,żewielokrotnie
impas,którypowstajewzwiązkuztakąsytuacją,możezostaćprzezwyciężonydziękiwykorzystaniuwłaś-
ciwychregułrozkładuciężarudowodu.Chodziłobytuzwłaszczaoart.6,wktórymprzewidziano,żeciężar
udowodnieniafaktuspoczywanaosobie,któraztegofaktuwywodziskutkiprawne.(…)Niebezznaczenia
sątutakżewszelkiegorodzajudomniemania,zarównofaktyczne,jakiprawne”.
11.WjednymzwcześniejszychorzeczeńSądNajwyższyuznał,żenilekroćjednazestronswoimpostępowaniem
spowodujeuniemożliwienielubpoważneutrudnieniewykazaniaokolicznościprzeciwnikowi,naktórym
spoczywałciężarichudowodnienia,wówczasnatęstronęprzechodziciężardowoducodotego,żeoko-
licznościtakieniezachodziły”
91
.Twierdzenietoostatniozostałopoddanekrytyce
92
.
12.Wprzypadkuużyciaprzezustawodawcęsformułowanianchybaże”wedługB.Janiszewskiejmamyraczej
doczynieniazezmianątematudowodu,rozkładciężarudowodupozostajewtychsytuacjachniezmienny,
wynikazart.6
93
.
Art.7.[Domniemaniedobrejwiary]
Jeżeliustawauzależniaskutkiprawneoddobrejlubzłejwiary,domniemywasięistnieniedobrejwiary.
1.Pojęciedobrejwiary(bonafides)odegrałoogromnąrolęwrozwojuprawaprywatnegojakoinstrumentu
rozstrzyganiakonfliktówdniacodziennego;wpłynęłotakżenarozumienieprawaijegorozwójwcza-
sachnowożytnych
94
.WRzymieantycznympojęcietozostałouchwyconeirozwiniętedziękidziałalności
pretorazapowiadającegowedykcieudzielenieśrodkówochronyprocesowej,atymsamymochronypraw
prywatnych.Punktemwyjściabyłajednaksamafidesujmowanawkontekścieprzedprawnym:obowiązku
dotrzymaniadanegosłowa:fitquoddicitur
95
.WiernośćdanemusłowubyładlaRzymianjednymzaspek-
tówistotnejdlanichwartości,którąbyłastałość(constantia):jeślirazobrałeśdanykurs,trzymajsięgo!
Dwagłówneobszaryposługiwaniasięzwrotembonafidestowypowiedzidotyczącekontraktóworaz
nabyciaposiadaniapołączonezocenąskutkówprawnychtegozdarzenia
96
.Wobszarzeprawnymtofi-
desstałaupodstawzaskarżalnościkontraktównieformalnych,opierającychsięnasamymporozumieniu
(consensus,conventio)stron,takichjakkontraktsprzedażynajmu(takżepracyiusług),spółki,zlecenia.
WedługpogląduprawnikaJawolenusadobrawiarawymaga,abyto,cozostałoumówione,byłonastęp-
nieprzestrzeganeprzezstrony-bonafidesexigit,utquodconvenitfiat
97
.Jednocześniefideswyznaczała
90
Por.np.postanowienieSNz20.08.2020r.,IIIUK271/19,LEXnr3150259;wyrokSNz4.01.2008r.,IUK223/07,LEXnr442836;
wyrokSNz12.01.2011r.,IIPK129/10,LEXnr737385.
91
Por.wyrokSNz3.03.1971r.,IIPR453/70,LEXnr14120.
92
Por.B.Janiszewska[w:]Kodekscywilny.Komentarz,t.1,Częśćogólna,red.J.Gudowski,Warszawa2021,s.182-183.
93
B.Janiszewska[w:]Kodekscywilny…,t.1,red.J.Gudowski,s.185.
94
Por.W.Dajczak,Dobrawiarajakosymboleuropejskiejtożsamościprawa,Poznań2006,s.7.
95
M.T.Cicero,Deofficis,1,2,23.
96
W.Dajczak,Zwrotbonafideswrozstrzygnięciachdotyczącychkontraktówuprawnikówrzymskichokresuklasycznego,Toruń1998,
s.12.
97
Por.D.19,2,21(Iavolenuslibro11epistualarum).
26
BartoszSzolc-Nartowski
