Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sytuacjachkomunikacyjnych.Jesttotradycyjnerozumieniebilingwizmu
sformułowanegoprzezUrielaWeinreicha,którypodpojęciembilingwizmu
rozumiałnpraktykęużywanianaprzemiandwóchjęzyków”;osobyczynnie
uczestniczącewtejpraktycenazywałdwujęzycznymialbobilingwalnymi
[Вайнрайх1979:22].
Dyglosja-termintenzostałwprowadzonydobadańnaddwujęzycznością
w1959rokuprzezCharlesaFergusona.Istotądyglosjijesttakadwujęzycz-
ność,wktórejzasadniczeznaczeniemaokreślenienspołecznegostatusu,czy
raczejhierarchiijęzykówfunkcjonującychwdanejbilingwalnejspołeczności”
[Głuszkowski2013:83].WpóźniejszymokresiedefinicjaCh.Fergusonazostała
uzupełnionaprzezJoshuęA.Fishmana,któryrozumiałdyglosjęnjakotrwałą,
utrzymującąsiędoconajmniejtrzechpokoleńdyferencjacjęspołecznychfunk-
cjidwóchjęzyków,przyjednoczesnymbrakukonfliktuwdanymbilingwalnym
układzie[cyt.zaGłuszkowski2013:85].Wychodzączzałożenia,żezjawiskabi-
lingwizmuidyglosjiniesątożsameimogąwystępowaćrównocześnie,Fishman
zaproponowałnastępującąklasyfikacjęichwzajemnychrelacji:bilingwizm
zdyglosją(dwajęzykisąużywaneprzemiennie,aichfunkcjesąwyraźnieuwa-
runkowanespołecznie),bilingwizmbezdyglosji(kodyjęzykowesąużywane
równieżprzemiennie,jednakbezrozgraniczeniaichfunkcjiprzezspołeczeń-
stwo),dyglosjabezbilingwizmu(sytuacja,wktórejdanaspołecznośćużywa
dwóchjęzyków,aletylkojedenznichfunkcjonujenapoziomieświadomym;
drugijęzykpozostajejęzykiemkonkretnejsfery,np.językiemmodlitwy,który
częstojestpowtarzaniemtreścibezzrozumienia)orazbrakdyglosjiibilin-
gwizmu(posługiwaniesięjednymkodemjęzykowym,niezależnieodsferyjego
użytku)[zob.Głuszkowski2013:85-86;Smułkowa2000:92-96].
Geografialingwistyczna-działdialektologiibadającyzasięgterytorial-
nytychelementówjęzyka,któredefiniująjegoodmianydialektalne[Ахма-
нова1966:210].
Gwaramiejscowa(gwara)-mowaludnościwiejskiej.Jesttozespół
środkówjęzykowychookreślonychcechachfonetycznych,morfologicznych,
składniowychileksykalnych,charakterystycznychdlamieszkańcówjednej
lubkilkusąsiednichwsi.Gwarastanowipodstawowąjednostkęosobnego
strukturalno-terytorialnegosystemujęzykowego[zob.Крыв.цк.2003:24-
25;Barszczewska,Jankowiak2012:14-15;Dejna1993:12].Formacjąnad-
rzędnąwstosunkudopojęciagwarysągrupygwarowe(obejmującewięk-
szyobszarowspólnychcechachjęzykowych),którezkoleitworządialekt
(obszarlubpasdialektalny4).Obszarydialektalnetworząsięwrezultacie
4Wbiałoruskiejdialektologiipojęcieobszar(pas)dialektalnyjestokreślanejako
дыялектнымас.ў[Крыв.цк.2003:145].Pojęcieto-masywdialektalny-zostałoprzeniesio-
18
