Kompendium farmakologii

Waldemar Janiec

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5001-1

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2015

Liczba stron:

694

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

. Kompendium farmakologii. Red. Janiec, Waldemar . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015, 694 s. ISBN 978-83-200-5001-1

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A2 Janiec, W.

T1 Kompendium farmakologii

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

PP Warszawa

YR 2015

SN 978-83-200-5001-1

Bibliografia BibTex:

@Book{ 148487, author = "", editor = "Janiec, Waldemar", title = "Kompendium farmakologii", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2015", address = "Warszawa", isbn = "978-83-200-5001-1" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU -

ED - Janiec, Waldemar

TI - Kompendium farmakologii

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY - Warszawa

PY - 2015

SN - 978-83-200-5001-1

ER -

Netografia (standard APA):

. Red. Janiec, Waldemar. Kompendium farmakologii [baza danych online] Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015 [dostęp: 27 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/kompendium-farmakologii-waldemar-janiec-148487.

podstawy patofizjologiczne, kliniczne aspekty procesów chorobowych

W publikacji w sposób zwięzły scharakteryzowano patofizjologiczne podstawy oraz kliniczne aspekty procesów chorobowych, w przypadku których poszczególne grupy leków znajdują zastosowanie, a także mechanizmy działania tych leków. W ich opisach uwzg...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5001-1

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2015

Liczba stron:

694

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa6
1. Farmakologia ogólna – Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Maria Pytlik26
2. Leki wpływające na autonomiczny układ nerwowy – Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak43
2.1. Leki wpływające na przekazywanie bodźców we współczulnym układzie nerwowym44
2.1.1. Efekty pobudzenia układu współczulnego44
2.1.2. Transmisja synaptyczna we współczulnym układzie nerwowym44
2.1.3. Leki pobudzające układ współczulny47
2.1.3.1. Leki pobudzające receptory α-adrenergiczne47
2.1.3.2. Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne50
2.1.3.3. Leki pobudzające receptory α- i β-adrenergiczne51
2.1.4. Leki hamujące układ współczulny53
2.1.4.1. Leki blokujące receptory α-adrenergiczne54
2.1.4.2. Leki blokujące receptory β-adrenergiczne55
2.1.4.3. Leki blokujące receptory α- i β-adrenergiczne58
2.1.4.4. Leki hamujące czynność presynaptycznych struktur w zakończeniach nerwów współczulnych59
2.2. Leki wpływające na przekazywanie bodźców w przywspółczulnym układzie nerwowym61
2.2.1. Efekty pobudzenia układu przywspółczulnego61
2.2.2. Transmisja synaptyczna w przywspółczulnym układzie nerwowym61
2.2.3. Leki pobudzające układ przywspółczulny63
2.2.3.1. Leki pobudzające bezpośrednio receptory cholinergiczne63
2.2.3.2. Inhibitory acetylocholinoesterazy64
2.2.4. Leki hamujące układ przywspółczulny65
2.3. Leki ganglioplegiczne68
3.1. Leki przeciwlękowe69
3. Leki przeciwlękowe, przeciwpsychotyczne i przeciwdepresyjne – Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik69
3.1.1. Leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych70
3.1.1.1. Pochodne benzodiazepiny70
3.1.1.2. Pochodne azaspironu74
3.1.1.3. Inne leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych76
3.1.2. Leki stosowane długotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych77
3.2. Leki przeciwpsychotyczne78
3.2.1. Neuroleptyki o budowie dwupierścieniowej82
3.2.1.1. Pochodne benzoizoksazolu82
3.2.1.2. Pochodne indolu83
3.2.1.3. Pochodne benzoizotiazolu i azapironu83
3.2.2. Neuroleptyki o budowie trójpierścieniowej84
3.2.2.1. Pochodne fenotiazyny84
3.2.2.2. Pochodne tioksantenu85
3.2.2.3. Pochodne azepiny, oksepiny i tiepiny85
3.2.3. Neuroleptyki o innej budowie88
3.2.3.1. Pochodne butyrofenonu88
3.2.3.2. Pochodne difenylobutyloaminy89
3.2.3.3. Pochodne benzamidu89
3.2.3.4. Pochodne piperazyny90
3.2.4. Cechy kliniczne neuroleptyków typowych i atypowych90
3.3. Leki przeciwdepresyjne92
3.3.1. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników95
3.3.1.1. Nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego95
3.3.1.2. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)99
3.3.1.3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (SNRI)101
3.3.2. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników o działaniu receptorowym102
3.3.2.1. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny blokujące receptory serotoninergiczne102
3.3.2.2. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny modulujące aktywność receptorów serotoninergicznych103
3.3.2.3. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny blokujące receptory noradrenergiczne103
3.3.3. Leki o działaniu receptorowym103
3.3.4. Leki o atypowym mechanizmie działania105
3.3.5. Inhibitory oksydazy monoaminowej (IMAO)105
3.3.5.1. Nieselektywne inhibitory oksydazy monoaminowej105
3.3.5.2. Selektywne inhibitory oksydazy monoaminowej106
3.3.6. Leki normotymiczne107
4.1. Leki stosowane w leczeniu ADHD108
4. Leki stosowane w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) i narkolepsji. Środki psychodysleptyczne – Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik108
4.1.1. Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu ADHD109
4.1.2. Pochodne propyloaminy stosowane w leczeniu ADHD109
4.1.3. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu ADHD110
4.1.4. Leki pobudzające receptory α2-adrenergiczne w śródmózgowiu stosowane w leczeniu ADHD110
4.1.5. Leki neuroleptyczne stosowane w leczeniu ADHD110
4.2. Leki stosowane w leczeniu narkolepsji110
4.2.1. Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu narkolepsji110
4.2.2. Pochodne acetamidu stosowane w leczeniu narkolepsji110
4.2.3. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu narkolepsji111
4.3. Środki psychodysleptyczne111
5.1. Leki nasenne113
5.1.1. Pochodne benzodiazepiny stosowane w leczeniu bezsenności113
5. Leki nasenne i uspokajające – Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik113
5.1.2. Pochodne cyklopirolonu stosowane w leczeniu bezsenności114
5.1.3. Pochodne imidazolopirydyny stosowane w leczeniu bezsenności114
5.1.4. Pochodne pirazolopirymidyny stosowane w leczeniu bezsenności115
5.1.5. Pochodne tiazolu stosowane w leczeniu bezsenności115
5.1.6. Pochodne furanu i tryptofanu stosowane w leczeniu bezsenności116
5.1.7. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu bezsenności116
5.2. Leki uspokajające116
6. Leki przeciwpadaczkowe – Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik118
6.1. Leki blokujące kanały sodowe120
6.2. Leki blokujące kanały wapniowe122
6.3. Leki aktywujące kanały potasowe125
6.4. Leki aktywujące neuroprzekaźnictwo GABA-ergiczne125
6.5. Leki blokujące neuroprzekaźnictwo glutaminergiczne127
7.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona130
7. Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona, Huntingtona i Alzheimera oraz otępienia naczyniopochodnego – Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik130
7.1.1. Leki pobudzające przekaźnictwo dopaminergiczne133
7.1.1.1. Lewodopa i inhibitory metabolizmu lewodopy133
7.1.1.2. Inhibitory monoaminooksydazy typu B136
7.1.1.3. Leki pobudzające receptory dopaminergiczne136
7.1.1.4. Leki zwiększające uwalnianie dopaminy138
7.1.2. Leki hamujące przekaźnictwo cholinergiczne138
7.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Huntingtona139
7.3. Leki stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera140
7.3.1. Inhibitory acetylocholinoesterazy stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera141
7.3.2. Inhibitory receptorów NMDA stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera142
7.4. Leki stosowane w leczeniu otępienia naczyniopochodnego143
8. Leki przeciwbólowe działające na receptory opioidowe – Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik145
8.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe148
8.1.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym148
8.1.1.1. Fenantrenowe alkaloidy opium i ich półsyntetyczne pochodne148
8.1.1.2. Syntetyczne leki przeciwbólowe151
8.1.2. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym153
8.2. Leki o antagonistycznym działaniu na receptory opioidowe154
8.3. Farmakoterapia bólu nowotworowego155
9. Środki znieczulenia ogólnego – Waldemar Janiec, Ewa Podwińska, Urszula Cegieła, Maria Pytlik157
9.1. Anestetyki dożylne158
9.2. Anestetyki wziewne159
9.3. Opioidowe leki przeciwbólowe161
9.4. Środki zwiotczające161
9.4.1. Środek znoszący działanie niedepolaryzujących środków zwiotczających – sugammadeks161
9.5. Sen farmakologiczny w urazach mózgu162
9.6. Środki stosowane do znieczulenia dordzeniowego163
10.1. Środki znieczulające miejscowo z grupy amidów164
10. Środki znieczulające miejscowo – Robert Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik164
10.1.1. Mechanizm znieczulającego działania związków amidowych165
10.1.2. Sposoby znieczulenia miejscowego165
10.1.3. Działania niepożądane166
10.1.4. Właściwości i zastosowanie środków znieczulających miejscowo z grupy amidów166
10.2. Analog ω-konopeptydu – zikonotid170
10.3. Inne środki znieczulające miejscowo170
10.4. Kokaina171
10.5. Środki znieczulające miejscowo o działaniu drażniącym171
11. Środki zwiotczające mięśnie szkieletowe – Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła173
11.1. Środki zwiotczające mięśnie szkieletowe175
11.1.1. Środki hamujące przekaźnictwo w presynaptycznej części płytki motorycznej175
11.1.2. Środki blokujące przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe w błonie postsynaptycznej płytki motorycznej176
11.1.2.1. Niedepolaryzujące środki zwiotczające mięśnie szkieletowe176
11.1.2.2. Depolaryzujące środki zwiotczające mięśnie178
11.2. Leki stosowane w stanach spastycznych mięśni179
11.2.1. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie ośrodkowego układu nerwowego i rdzenia kręgowego180
11.2.2. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie komórki mięśniowej181
12. Leki wpływające na czynność skurczową macicy w okresie porodu – Waldemar Janiec, Henryk Ireneusz Trzeciak, Joanna Folwarczna182
12.1. Leki tokolityczne183
12.1.1. Leki blokujące receptory oksytocyny183
12.1.1.1. Atosiban183
12.1.2. Leki pobudzające receptory β2-adrenergiczne184
12.1.2.1. Ritodryna184
12.1.2.2. Fenoterol185
12.1.3. Leki blokujące kanały wapniowe z grupy dihydropirydyny185
12.1.3.1. Nifedipina185
12.2. Leki tokotoniczne stosowane podczas porodu185
12.2.1. Leki stosowane w pierwszym okresie porodu (okresie preindukcji)185
12.2.1.1. Dinoproston185
12.2.2. Leki zwiększające kurczliwość macicy stosowane w drugim okresie porodu (okresie indukcji)186
12.2.2.1. Oksytocyna186
12.2.2.2. Prostaglandyny187
12.2.3. Leki stosowane w trzecim okresie porodu188
12.2.3.1. Oksytocyna188
12.2.3.2. Karbetocyna188
12.2.3.3. Metyloergometryna188
13.1. Wstęp190
13. Leki moczopędne – Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła190
13.2. Podział leków moczopędnych192
13.2.1. Leki moczopędne działające na kanalik kręty bliższy192
13.2.2. Pętlowe leki moczopędne194
13.2.2.1. Pochodne sulfonamidowe194
13.2.2.2. Pochodne kwasu dichlorofenoksyoctowego195
13.2.3. Leki moczopędne działające na korowy odcinek kanalika krętego dalszego195
13.2.3.1. Tiazydy195
13.2.3.2. Leki moczopędne o działaniu podobnym do tiazydów199
13.2.4. Leki moczopędne działające na końcowe odcinki kanalików krętych dalszych i kanaliki zbiorcze (oszczędzające potas)200
13.2.4.1. Leki moczopędne działające antagonistycznie do aldosteronu200
13.2.4.2. Leki moczopędne blokujące kanały sodowe w końcowych odcinkach kanalików krętych dalszych i w kanalikach zbiorczych201
13.2.5. Leki moczopędne zwiększające przesączanie w kłębuszkach nerkowych201
13.2.5.1. Ksantynowe leki moczopędne201
13.2.5.2. Roślinne leki moczopędne202
13.2.6. Osmotyczne leki moczopędne202
13.3. Leki stosowane w zaburzeniach wodno-elektrolitowych spowodowanych nieprawidłowym wydzielaniem wazopresyny203
13.3.1. Akwaretyki stosowane w zespole niewłaściwego wydzielania hormonu antydiuretycznego (zespole SIADH)203
13.3.2. Leki stosowane w moczówce prostej204
13.4. Leki stosowane w zaburzeniach w oddawaniu moczu205
13.4.1. Leki stosowane w utrudnionym oddawaniu moczu z powodu rozrostu gruczołu krokowego (prostaty)205
13.4.2. Leki stosowane w nietrzymaniu moczu206
14.1. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego208
14. Leki wpływające na naczynia krwionośne – Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła208
14.1.1. Leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego210
14.1.2. Leki β-adrenolityczne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego210
14.1.3. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (ACE-I)212
14.1.4. Antagoniści receptora angiotensynowego ATl (sartany)216
14.1.5. Leki blokujące kanały wapniowe222
14.1.5.1. Kanały wapniowe zależne od potencjału błonowego222
14.1.5.2. Podział leków blokujących kanały wapniowe222
14.1.5.3. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L222
14.1.5.4. Leki blokujące niewybiórczo powolne kanały wapniowe226
14.1.6. Inhibitory reniny227
14.1.7. Leki o ośrodkowym działaniu hipotensyjnym227
14.1.7.1. Leki pobudzające receptory α2-adrenergiczne227
14.1.7.2. Leki hipotensyjne pobudzające receptory imidazolowe w ośrodkowym układzie nerwowym228
14.1.7.3. Metyldopa228
14.1.7.4. Rezerpina229
14.1.8. Leki hipotensyjne działające przez blokowanie receptorów α1-adrenergicznych229
14.1.9. Leki rozszerzające naczynia krwionośne w wyniku bezpośredniego wpływu na mięśnie gładkie230
14.1.9.1. Pochodne hydrazynoftalazyny230
14.1.10. Leki hipotensyjne otwierające kanały potasowe231
14.1.9.2. Nitroprusydek sodu231
14.1.9.3. Fenoldopam231
14.1.11. Inne leki hipotensyjne233
14.1.11.1. Postępowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego233
14.1.11.2. Leczenie hipotensyjne doraźne ze wskazań nagłych233
14.2. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego234
14.2.1. Analogi prostacykliny235
14.2.2. Analogi prostaglandyn235
14.2.3. Metyloksantyny235
14.2.4. Inne leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego236
14.3. Leki stosowane w zaburzeniach krążenia mózgowego236
14.3.1. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie receptorów α-adrenergicznych237
14.3.2. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie działania serotoniny237
14.3.3. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez niewybiórcze blokowanie kanałów wapniowych237
14.3.4. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych238
14.4. Leki stosowane w zaburzeniach erekcji238
14.5. Leki stosowane w leczeniu migreny240
14.5.1. Leki stosowane w ostrym napadzie migreny240
14.5.2. Leki stosowane w profilaktyce migreny242
14.6. Leki stosowane w chorobach naczyń żylnych242
14.7. Leki stosowane w obrzęku naczynioruchowym243
14.7.1. Inhibitor esterazy C1 (C1-INH)243
14.7.2. Leki blokujące receptor bradykininy typu B2244
14.7.3. Leki blokujące działanie kalikreiny244
15.1. Wstęp245
15. Leki przeciwarytmiczne – Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska245
15.1.1. Przebieg pobudzenia w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca246
15.1.2. Przebieg potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia komór247
15.1.3. Rola jonów Ca2+ w skurczu mięśnia sercowego247
15.1.4. Zaburzenia rytmu serca248
15.2. Leki przeciwarytmiczne grupy I – blokujące kanał sodowy249
15.2.1. Leki przeciwarytmiczne grupy IA250
15.2.2. Leki przeciwarytmiczne grupy IB250
15.2.3. Leki przeciwarytmiczne grupy IC251
15.3. Leki przeciwarytmiczne blokujące receptory adrenergiczne β (grupa II)252
15.3.1. Działania niepożądane leków przeciwarytmicznych grupy II253
15.4. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały potasowe (grupa III)254
15.4.1. Kanały potasowe w sercu254
15.4.2. Leki blokujące kanały potasowe w sercu254
15.5. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały wapniowe (grupa IV)255
15.6. Inne leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca257
16.1. Wstęp259
16.2. Leczenie przewlekłej niewydolności serca259
16. Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego – Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska259
16.3. Podstawowe grupy leków stosowanych w leczeniu niewydolności serca260
16.3.1. Inhibitory konwertazy angiotensyny260
16.3.2. Leki blokujące receptor AT1 angiotensyny II stosowane w niewydolności mięśnia sercowego261
16.3.3. Leki moczopędne stosowane w niewydolności mięśnia sercowego261
16.3.4. Leki blokujące receptory β-adrenergiczne stosowane w niewydolności mięśnia sercowego262
16.3.5. Antagoniści aldosteronu stosowani w niewydolności mięśnia sercowego262
16.4. Leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego (działające dodatnio inotropowo)262
16.4.1. Glikozydy nasercowe262
16.4.2. Inne leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego264
16.5. Przedsionkowe peptydy natriuretyczne264
16.6. Leki kardioprotekcyjne (osłaniające mięsień sercowy)265
17.1. Wstęp266
17. Leki zwiększające przepływ wieńcowy – Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska266
17.2. Azotany i azotyny267
17.3. Zastosowanie leków β-adrenolitycznych w chorobie wieńcowej269
17.4. Zastosowanie leków blokujących kanały wapniowe w chorobie wieńcowej270
17.4.1. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L stosowane w chorobie wieńcowej270
17.4.2. Leki niewybiórczo blokujące kanały wapniowe stosowane w chorobie wieńcowej270
17.5. Inne leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca271
17.5.1. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę271
17.5.2. Leki osłaniające komórki mięśnia sercowego271
17.5.3. Leki otwierające kanały potasowe zależne od ATP (KATP) w sercu272
17.5.4. Leki selektywnie hamujące prąd rozrusznikowy272
18.1. Wstęp274
18.2. Postępowanie we wstrząsie274
18. Leki stosowane we wstrząsie – Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła274
19. Leki wpływające na procesy krzepnięcia krwi i fibrynolizy – Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński276
19.1. Leki hamujące krzepliwość krwi (antykoagulanty)277
19.1.1. Leki przeciwpłytkowe277
19.1.1.1. Leki hamujące aktywność cyklooksygenazy w płytkach krwi278
19.1.1.2. Leki hamujące aktywację płytek krwi przez ADP278
19.1.1.3. Leki hamujące agregację płytek krwi przez cAMP280
19.1.1.4. Leki hamujące aktywację płytek krwi przez trombinę281
19.1.1.5. Leki blokujące receptory płytkowe GP IIb/IIIa281
19.1.1.6. Leki hamujące wytwarzanie płytek krwi282
19.1.2. Leki hamujące aktywność trombiny283
19.1.2.1. Bezpośrednie inhibitory trombiny283
19.1.2.2. Pośrednie inhibitory trombiny284
19.1.3. Inhibitory czynnika Xa285
19.1.3.1. Inhibitory czynnika Xa działające przez antytrombinę285
19.1.3.2. Wybiórcze inhibitory czynnika Xa286
19.1.4. Aktywne białko C287
19.1.5. Antagoniści witaminy K287
19.1.6. Leki defibrynujące288
19.1.7. Środki hamujące krzepnięcie krwi stosowane in vitro288
19.2. Leki zwiększające fibrynolizę (fibrynolityczne/trombolityczne)289
19.2.1. Leki fibrynolityczne I generacji289
19.2.2. Leki fibrynolityczne II generacji290
19.2.3. Leki fibrynolityczne III generacji290
19.3. Leki zwiększające krzepliwość krwi291
19.3.1. Środki stosowane w niedoborach czynników krzepnięcia krwi291
19.3.1.1. Środki stosowane w pierwotnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi291
19.3.1.2. Środki stosowane we wtórnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi294
19.3.2. Leki stosowane w niedoborach płytek krwi294
19.3.3. Środki zwiększające krzepliwość krwi do stosowania miejscowego295
19.4. Leki hamujące fibrynolizę295
20.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost kolonii komórek układu krwiotwórczego297
20.1.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie erytrocytów297
20. Leki wpływające na układ krwiotwórczy – Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński297
20.1.2. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie komórek układu granulocytów i/lub makrofagów300
20.1.3. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost megakariocytów302
20.2. Leki stosowane w niedokrwistościach niedoborowych302
20.2.1. Leki stosowane w niedokrwistościach z niedoboru żelaza302
20.2.2. Leki stosowane w niedokrwistościach megaloblastycznych303
20.2.2.1. Witamina B12304
20.2.2.2. Kwas foliowy305
20.3. Inne leki wpływające na układ krwiotwórczy305
20.3.1. Leki służące do pozyskiwania komórek macierzystych przy przeszczepach szpiku305
21.1. Leki przeciwkaszlowe306
21.1.1. Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym306
21.1.1.1. Leki przeciwkaszlowe opioidowe306
21. Leki wpływające na układ oddechowy – Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna306
21.1.1.2. Leki przeciwkaszlowe nieopioidowe działające ośrodkowo308
21.1.2. Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo308
21.2. Leki wykrztuśne308
21.2.1. Leki wykrztuśne o drażniącym mechanizmie działania309
21.2.1.1. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej oskrzeli309
21.2.1.2. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej układu pokarmowego310
21.2.2. Solne środki wykrztuśne310
21.2.3. Leki o działaniu mukolitycznym311
21.2.4. Detergenty312
21.3. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia w krążeniu płucnym312
21.3.1. Pochodne prostacykliny312
21.3.2. Inhibitory fosfodiesterazy 5313
21.3.3. Leki blokujące receptory endoteliny313
21.3.4. Stymulatory rozpuszczalnej cyklazy guanylanowej (sGC)314
21.4. Inne leki stosowane w schorzeniach układu oddechowego315
22.1. Leki stosowane w leczeniu astmy316
22. Leki stosowane w leczeniu dychawicy oskrzelowej (astmy), przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i idiopatycznego włóknienia płuc – Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna316
22.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane w postaci wziewnej317
22.1.2. Leki pobudzające receptory β2-adrenergiczne stosowane w dychawicy oskrzelowej320
22.1.3. Leki w postaci wziewnej zawierające glikokortykosteroidy oraz β2-adrenomimetyki stosowane w leczeniu astmy322
22.1.4. Kromony – kromoglikan disodowy i nedokromil sodu323
22.1.5. Antagoniści receptora leukotrienów i inhibitory syntezy leukotrienów stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej323
22.1.6. Teofilina o przedłużonym działaniu podawana doustnie325
22.1.7. Przeciwciała anty IgE325
22.2. Leki stosowane w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP)326
22.2.1. Leki β2-adrenomimetyczne stosowane w leczeniu POChP327
22.2.1.1. β2-adrenomimetyki krótko działające327
22.2.1.2. β2-adrenomimetyki długo działające327
22.2.2. Leki cholinolityczne stosowane w POChP328
22.2.2.1. Leki cholinolityczne krótko działające328
22.2.2.2. Leki cholinolityczne długo działające329
22.2.3. Leki złożone, zawierające w jednym inhalatorze β2-adrenomimetyk i lek przeciwcholinergiczny330
22.2.4. Teofilina w postaci o przedłużonym uwalnianiu331
22.2.5. Glikokortykosteroidy w postaci wziewnej stosowane w leczeniu POChP331
22.2.6. Leki w postaci wziewnej zawierające glikokortykosteroidy oraz β2-adrenomimetyki332
22.2.7. Glikokortykosteroidy podawane doustnie332
22.2.8. Selektywne inhibitory fosfodiesterazy 4 (PDE4)332
22.3. Leki stosowane w leczeniu idiopatycznego włóknienia płuc332
23.1. Histamina334
23. Histamina i leki przeciwhistaminowe – Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak334
23.2. Leki przeciwhistaminowe336
23.2.1. Leki przeciwhistaminowe I generacji336
23.2.2. Leki przeciwhistaminowe II generacji339
23.3. Leki hamujące degranulację komórek tucznych341
24.1. Wstęp342
24.1.1. Mechanizmy rozwoju stanu zapalnego342
24. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwreumatyczne oraz leki stosowane w fibromialgii, okresowych zespołach zależnych od kriopiryny i w miastenii – Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska342
24.1.2. Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych343
24.1.3. Wpływ niesteroidowych leków przeciwzapalnych na syntezę prostaglandyn343
24.1.4. Przeciwagregacyjne działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych344
24.1.5. Działania niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych344
24.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne344
24.2.1. Pochodne kwasu salicylowego345
24.2.2. Pochodne kwasu fenylooctowego346
24.2.3. Pochodne kwasu fenylopropionowego347
24.2.4. Pochodne kwasu fenamowego349
24.2.5. Pochodne kwasu piranokarboksylowego349
24.2.6. Pirolopirole349
24.2.7. Indole350
24.2.8. Pochodne pirazolonu350
24.2.9. Oksykamy350
24.2.10. Pochodne naftylobutanonu351
24.2.11. Chinazolinony351
24.2.12. Koksiby352
24.2.13. Inne niesteroidowe leki przeciwzapalne353
24.3. Leki przeciwreumatyczne354
24.3.1. Podział leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów354
24.3.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)354
24.3.3. Leki modyfikujące przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów355
24.3.3.1. Sulfasalazyna355
24.3.3.2. Penicylamina355
24.3.3.3. Pochodne 4-aminochinoliny355
24.3.4. Leki hamujące wytwarzanie cytokin356
24.3.4.1. Glikokortykosteroidy356
24.3.4.2. Metotreksat356
24.3.4.3. Leflunomid356
24.3.5. Leki hamujące działanie cytokin (antycytokiny)357
24.3.5.1. Leki hamujące działanie czynnika martwicy nowotworów (TNF)357
24.3.5.2. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 1359
24.3.5.3. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 6359
24.3.5.4. Leki hamujące aktywację cytotoksycznych limfocytów T360
24.4. Leki przeciwgorączkowe360
24.4.1. Mechanizmy regulacji temperatury ciała360
24.4.2. Kwas acetylosalicylowy361
24.4.3. Pochodne p-aminofenolu361
24.4.4. Pochodne pirazolonu362
24.5. Leki stosowane w fibromialgii363
24.5.1. Milnacipran363
24.6. Leki stosowane w okresowych zespołach zależnych od kriopiryny363
24.6.1. Kanakinumab364
24.6.2. Rilonacept364
24.7. Leki stosowane w miastenii364
24.7.1. Amifampridyna365
25.1. Leki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej366
25.1.1. Leki zmniejszające wytwarzanie kwasu solnego366
25. Leki wpływające na czynność układu pokarmowego – Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak366
25.1.1.1. Inhibitory pompy protonowej367
25.1.1.2. Antagoniści receptorów H2369
25.1.1.3. Leki cholinolityczne stosowane w chorobie wrzodowej370
25.1.1.4. Analogi prostaglandyn stosowane w chorobie wrzodowej370
25.1.2. Środki zobojętniające370
25.1.3. Leki okrywające powierzchnię wrzodu trawiennego372
25.1.3.1. Koloidalne związki bizmutu372
25.1.3.2. Sukralfat372
25.1.4. Leki stosowane do eradykacji Helicobacter pylori373
25.2. Środki zwiększające wydzielanie soku żołądkowego lub jego kwaśność373
25.3. Leki przeciwwymiotne374
25.3.1. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów H1375
25.3.2. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów muskarynowych375
25.3.3. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów serotoninergicznych 5-HT3375
25.3.4. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów dopaminergicznych D2376
25.3.5. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów dla substancji P (neurokininy 1)377
25.3.6. Leki przeciwwymiotne o działaniu agonistycznym w stosunku do receptorów kanabinoidowych CB1377
25.3.7. Inne leki przeciwwymiotne378
25.4. Leki prokinetyczne378
25.5. Leki przeczyszczające380
25.5.1. Pęczniejące (masowe) leki przeczyszczające380
25.5.2. Osmotyczne leki przeczyszczające380
25.5.3. Leki przeczyszczające zmiękczające kał (poślizgowe środki przeczyszczające)382
25.5.4. Drażniące (kontaktowe, pobudzające perystaltykę) leki przeczyszczające382
25.5.5. Leki stosowane w zaparciach wywołanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi384
25.6. Leki przeciwbiegunkowe384
25.6.1. Leki łagodzące objawy biegunki385
25.7. Leki stosowane w zespole jelita drażliwego386
25.8. Leki stosowane w przewlekłych stanach zapalnych jelit386
25.9. Leki stosowane w zespole krótkiego jelita387
25.10. Leki zwiększające wydzielanie żółci388
25.10.1. Leki żółciotwórcze388
25.10.2. Leki żółciopędne388
25.11. Leki stosowane do rozpuszczania cholesterolowych kamieni żółciowych389
25.12. Leki działające spazmolitycznie na przewód pokarmowy389
25.13. Leki stosowane w uszkodzeniu miąższu wątroby390
25.14. Leki stosowane w niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki391
25.15. Leki działające przeciwko wzdęciom przewodu pokarmowego391
26.1. Hormony podwzgórza393
26.2. Analogi hormonów podwzgórza393
26.2.1. Analogi gonadoliberyny393
26. Hormony podwzgórza i przysadki – Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna393
26.2.1.1. Leki hamujące działanie gonadoliberyny394
26.2.2. Analogi tyreoliberyny395
26.2.3. Somatostatyna i jej syntetyczne analogi395
26.2.3.1. Analogi somatostatyny395
26.3. Hormony przysadki396
26.3.1. Hormon tyreotropowy396
26.3.2. Hormon adrenokortykotropowy397
26.3.3. Hormon wzrostu398
26.3.3.1. Insulinopodobne czynniki wzrostowe IGF-1 i IGF-2 (somatomedyny)398
26.3.3.2. Leki blokujące receptory hormonu wzrostu (somatotropiny)399
26.3.4. Prolaktyna400
26.3.4.1. Leki hamujące wydzielanie prolaktyny400
26.3.5. Oksytocyna401
26.3.6. Hormon antydiuretyczny401
27.1. Trijodotyronina (T3) i tyroksyna (T4)403
27. Hormony tarczycy i leki stosowane w chorobach tarczycy – Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna403
27.2. Leki stosowane w niedoczynności tarczycy404
27.3. Leki stosowane w leczeniu nadczynności tarczycy404
27.3.1. Inhibitory wychwytu jodu405
27.3.2. Pochodne tiouracylu405
27.3.3. Pochodne tioimidazolu405
27.4. Preparaty jodu stosowane w chorobach tarczycy406
28.1. Receptory dla hormonów kory nadnerczy407
28. Hormony kory nadnerczy – Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak407
28.2. Mineralokortykosteroidy408
28.3. Glikokortykosteroidy409
28.4. Nadnerczowe hormony płciowe413
28.5. Leki hamujące syntezę i działanie hormonów kory nadnerczy413
28.5.1. Leki hamujące syntezę hormonów kory nadnerczy413
28.5.2. Leki hamujące działanie hormonów kory nadnerczy414
29.1. Gonadotropiny415
29.1.1 Gonadotropina FSH415
29. Gonadotropiny i hormony płciowe – Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak415
29.1.2. Gonadotropina LH416
29.1.3. Leki wykazujące działanie gonadotropin FSH i LH417
29.1.4. Leki hamujące wydzielanie gonadotropin w przysadce418
29.2. Żeńskie hormony płciowe418
29.2.1. Estrogeny418
29.2.1.1. Estrogeny naturalne418
29.2.1.2. Estrogeny syntetyczne420
29.2.1.3. Leki hamujące działanie estrogenów421
29.2.2. Progesteron i gestageny422
29.2.2.1. Progesteron422
29.2.2.2. Gestageny423
29.2.2.3. Leki hamujące działanie progesteronu427
29.2.3. Hormonalne środki antykoncepcyjne427
29.2.4. Hormonalna terapia zastępcza429
29.3. Męskie hormony płciowe430
29.3.1. Testosteron430
29.3.1.1. Testosteron i estry testosteronu431
29.3.1.2. Metylowe pochodne testosteronu431
29.3.2. Leki hamujące działanie androgenów431
29.3.3. Leki anaboliczne432
29.4. Leki o łącznym działaniu estrogenowym, gestagenowym i androgenowym433
30.1. Leki stosowane w leczeniu cukrzycy434
30. Hormony trzustki i leki stosowane w leczeniu cukrzycy – Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna434
30.2. Insulina435
30.2.1. Produkty lecznicze insuliny436
30.2.1.1. Insuliny ludzkie niemodyfikowane437
30.2.1.2. Insuliny modyfikowane437
30.2.1.3. Analogi insuliny ludzkiej438
30.3. Nieinsulinowe leki przeciwcukrzycowe440
30.3.1. Pochodne biguanidu441
30.3.2. Glitazony (tiazolidynodiony)442
30.3.3. Pochodne sulfonylomocznika443
30.3.3.1. Pochodne sulfonylomocznika I generacji443
30.3.3.2. Pochodne sulfonylomocznika II generacji444
30.3.3.3. Pochodne sulfonylomocznika III generacji444
30.4. Meglitinidy (glinidy)445
30.4.1. Repaglinid445
30.4.2. Nateglinid446
30.5. Analogi inkretyn446
30.5.1. Liraglutyd446
30.5.2. Eksenatyd447
30.5.3. Albiglutyd447
30.6. Gliptyny (inhibitory dipeptydylopeptydazy 4)447
30.6.1. Sitagliptyna i wildagliptyna447
30.6.2. Saksagliptyna, linagliptyna i alogliptyna448
30.7. Gliminy448
30.8. Analogi amyliny uzupełniające działanie insuliny448
30.9. Inhibitory α-glukozydazy449
30.10. Flozyny (inhibitory kotransportera SGLT-2)450
30.11. Glukagon450
31.1. Procesy przebudowy kości452
31. Leki wpływające na układ kostny – Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak452
31.2. Leki wpływające na procesy metaboliczne w kościach455
31.2.1 Parathormon455
31.2.1.1. Leki hamujące wydzielanie parathormonu (kalcymimetyki)456
31.2.2. Kalcytonina457
31.2.3. Witamina D3458
31.2.4. Wpływ estrogenów na procesy metaboliczne w układzie kostnym460
31.2.4.1. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych w leczeniu osteoporozy461
31.2.5. Bisfosfoniany461
31.2.6. Leki hamujące działanie RANKL465
31.2.7. Ranelinian strontu465
31.2.8. Fluorek sodu466
31.2.10. Sole wapnia467
31.2.9 Białka morfogenetyczne kości467
32.1. Witaminy470
32.1.1. Witamina A470
32. Leki wpływające na przemianę materii – Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna470
32.1.1.1. β-Karoten471
32.1.1.2. Retinoidy472
32.1.2. Witamina D472
32.1.3. Witamina E472
32.1.4. Witaminy K473
32.1.5. Witamina F (wielonienasycone kwasy tłuszczowe)474
32.1.6. Witamina B1474
32.1.7. Witamina B2475
32.1.8. Kwas pantotenowy475
32.1.10. Witamina B12476
32.1.11. Witamina C476
32.1.9. Witamina B6476
32.1.12. Witamina P477
32.1.13. Witamina PP477
32.1.14. Witamina H478
32.1.15. Kwas foliowy478
32.1.16. Leczenie wielowitaminowe479
32.2. Leki wpływające na przemianę puryn479
32.2.1. Leki przerywające napady dny479
32.2.2. Leki hamujące wytwarzanie kwasu moczowego480
32.2.3. Leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z moczem481
32.2.4. Leki powodujące rozkład kwasu moczowego481
32.3. Leki wpływające na przemianę lipidów481
32.3.1. Leki o działaniu hipolipemicznym483
32.3.1.1. Leki wiążące kwasy żółciowe (sekwestranty kwasów żółciowych)483
32.3.1.2. Kwas nikotynowy i jego pochodne484
32.3.1.3. Statyny (inhibitory reduktazy hydroksymetyloglutarylo-CoA)484
32.3.1.4. Pochodne kwasu fibrynowego486
32.3.1.5. Inne leki o działaniu hipolipemicznym486
32.4. Leki stosowane w genetycznie uwarunkowanych niedoborach enzymów488
32.4.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Gauchera488
32.4.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Fabry’ego489
32.4.3. Leki stosowane w chorobie Pompego490
32.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydoz490
32.4.4.1. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu I (obejmującej zespoły: Hurler, Sheiego i Sheiego–Hurler)490
32.4.4.2. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu II491
32.4.4.3. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu IV (MPS IV)491
32.4.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VI491
32.4.5. Leki stosowane w leczeniu choroby Wilsona492
32.4.6. Leki stosowane w leczeniu tyrozynemii492
32.4.7. Leki stosowane w leczeniu fenyloketonurii493
32.4.10. Leki stosowane w leczeniu porfirii494
32.4.11. Leki stosowane w leczeniu hiperamonemii494
32.4.8. Leki stosowane w leczeniu homocystynurii494
32.4.9. Leki stosowane w niedoborze karnityny494
33. Leki układu immunologicznego (leki immunotropowe) – Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła496
33.1. Immunoglobuliny497
33.1.1. Immunoglobuliny klasy A (IgA)498
33.1.2. Immunoglobuliny klasy D (IgD)498
33.1.3. Immunoglobuliny klasy E (IgE)498
33.1.4. Immunoglobuliny klasy G (IgG)498
33.1.5. Immunoglobuliny klasy M (IgM)498
33.1.6. Skład immunoglobulin we krwi499
33.1.7. Produkty lecznicze immunoglobulin499
33.1.7.1. Immunoglobuliny nieswoiste499
33.1.7.2. Immunoglobuliny swoiste skierowane przeciwko określonemu antygenowi500
33.1.7.3. Surowice immunizujące zawierające zwierzęce immunoglobuliny przeciwko określonym toksynom500
33.1.7.4. Przeciwciała monoklonalne500
33.2. Cytokiny504
33.2.1. Interleukiny504
33.2.1.1. Interleukina 2 (IL-2)504
33.2.2. Interferony506
33.2.2.1. Interferony α i β507
33.2.2.2. Interferony γ509
33.3. Leki immunosupresyjne509
33.3.1. Procesy immunologiczne warunkujące odrzucanie przeszczepu509
33.3.2. Glikokortykosteroidy511
33.3.3. Cyklosporyna512
33.3.4. Związki makrolidowe o działaniu immunosupresyjnym512
33.3.5. Cytostatyki stosowane jako leki immunosupresyjne514
33.3.6. Inne leki immunosupresyjne515
33.3.7. Przeciwciała monoklonalne stosowane do hamowania odrzucania przeszczepu oraz stosowane w leczeniu chorób autoimmunologicznych516
33.3.8. Leki immunotropowe stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego518
33.4. Szczepionki521
33.5. Środki stosowane do immunomodulacji529
33.5.1. Związki otrzymywane syntetycznie (nieswoiste immunostymulatory syntetyczne)529
33.5.2. Preparaty pochodzenia roślinnego stosowane do immunomodulacji529
34.1. Leki cytostatyczne530
34. Leki stosowane w leczeniu nowotworów – Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik530
34.1.1. Leki alkilujące533
34.1.1.1. Pochodne iperytu azotowego534
34.1.1.2. Pochodne nitrozomocznika534
34.1.1.3. Estry kwasu sulfonowego535
34.1.1.4. Triazeny535
34.1.1.5. Nieorganiczne kompleksy platyny536
34.1.2. Antybiotyki przeciwnowotworowe537
34.1.3. Pochodne kamptotecyny539
34.1.4. Lignany540
34.1.5. Antymetabolity540
34.1.5.1. Antymetabolity puryn541
34.1.5.2. Antymetabolity pirymidyn542
34.1.5.3. Antyfoliany544
34.1.6. Hydroksykarbamid545
34.1.7. Alkaloidy545
34.1.8. Taksany546
34.1.10. Halichondryny547
34.1.9. Epotilony547
34.1.11. Enzymy548
34.2. Inhibitory kinaz tyrozynowych548
34.2.1. Inhibitory kinaz tyrozynowych ABL-BCR, PDGFR i c-KIT550
34.2.2. Inhibitory kinaz ABL-BCR i SRC550
34.2.3. Inhibitory kinaz VEGFR, PDGFR i c-KIT551
34.2.4. Inhibitory kinaz VEGFR, EGFR i RET551
34.2.5. Inhibitory kinazy ALK552
34.2.6. Inhibitory kinazy BRAF552
34.2.7. Inhibitory kinazy BTK552
34.2.10. Inhibitory kinazy c-KIT553
34.2.8. Inhibitory kinazy EGFR553
34.2.9. Inhibitory kinaz JAK553
34.2.11. Inhibitory kinazy VEGFR554
34.3. Przeciwciała monoklonalne554
34.3.1. Przeciwciała monoklonalne nieskoniugowane554
34.3.2. Przeciwciała monoklonalne skoniugowane557
34.4. Leki hormonalne558
34.4.1. Terapia hormonalna raka sutka u kobiet559
34.4.1.1. Analogi gonadoliberyny560
34.4.1.2. Inhibitory aromatazy560
34.4.1.3. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM)561
34.4.2. Terapia hormonalna raka gruczołu krokowego561
34.4.2.1. Inhibitor biosyntezy androgenów562
34.4.2.2. Analogi gonadoliberyny562
34.4.2.3. Antagoniści gonadoliberyny562
34.4.2.4. Estrogeny stosowane w leczeniu raka gruczołu krokowego562
34.4.2.5. Antyandrogeny563
34.5. Inne leki stosowane w leczeniu nowotworów563
34.5.1. Inhibitory proteasomu564
34.5.2. Inhibitory deacetylaz histonów564
34.5.3. Inhibitory kinazy serynowo-treoninowej m-TOR565
34.5.4. Inhibitory szlaku sygnałowego Hedgehog565
34.5.5. Inhibitory polimerazy poli-ADP-rybozy566
34.5.6. Agoniści receptorów retinoidowych567
34.5.7. Białka fuzyjne567
34.5.8. Leki modyfikujące wytwarzanie cytokin568
34.5.9. Terapeutyczne produkty radiofarmaceutyczne569
35. Leki stosowane w zakażeniach i chorobach inwazyjnych – Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński571
35.1. Leki stosowane w zakażeniach bakteryjnych572
35.1.1. Antybiotyki hamujące syntezę ściany komórkowej bakterii572
35.1.1.1. Antybiotyki β-laktamowe572
35.1.1.2. Antybiotyki glikopeptydowe, glikolipopeptydowe i glikolipodepsypeptydowe584
35.1.1.3. Antybiotyki peptydowe: amfomycyna i bacytracyna585
35.1.1.4. Fosfomycyna586
35.1.1.5 Cykloseryna586
35.1.2. Antybiotyki uszkadzające błony cytoplazmatyczne bakterii586
35.1.2.1. Polimyksyny586
35.1.2.2. Antybiotyki peptydowe: gramicydyna i tyrotrycyna587
35.1.2.3. Antybiotyki polienowe587
35.1.2.4. Daptomycyna587
35.1.3. Antybiotyki hamujące biosyntezę białek bakteryjnych587
35.1.3.1. Rifamycyny588
35.1.3.2. Antybiotyki aminoglikozydowe589
35.1.3.3. Tetracykliny591
35.1.3.4. Chloramfenikol593
35.1.3.5. Makrolidy594
35.1.3.6. Ketolidy596
35.1.3.7. Linkozamidy596
35.1.3.8. Streptograminy597
35.1.3.10. Pleuromutyliny598
35.1.3.11. Mupirocyna598
35.1.3.9. Fusydany598
35.1.4. Syntetyczne leki przeciwbakteryjne599
35.1.4.1. Sulfonamidy i ich połączenia599
35.1.4.2. Chinolony i fluorochinolony600
35.1.4.3. Pochodne oksazolidynonu602
35.1.4.4. Inne leki chemioterapeutyczne602
35.2. Leki stosowane w zakażeniach Mycobacterium603
35.2.1. Leki przeciwgruźlicze604
35.2.2. Leki przeciwtrądowe607
35.3. Leki stosowane w zakażeniach grzybiczych607
35.3.1. Antybiotyki przeciwgrzybicze607
35.3.1.1. Antybiotyki polienowe608
35.3.1.2. Antybiotyki o budowie spiranowej608
35.3.2. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze609
35.3.2.1. Azole609
35.3.2.2. Pochodne alliloaminy611
35.3.2.3. Pochodne morfoliny611
35.3.2.4. Kandyny611
35.3.2.5. Inne leki przeciwgrzybicze612
35.3.3. Antyseptyki przeciwgrzybicze613
35.4. Leki stosowane w zakażeniach wirusami613
35.4.1. Leki hamujące wnikanie wirusów do komórek613
35.4.2. Leki hamujące uwalnianie genomu wirusowego615
35.4.3. Leki ingerujące w procesy replikacji wirusów wewnątrz zakażonych komórek615
35.4.3.1. Inhibitory polimerazy DNA615
35.4.3.2. Inhibitory odwrotnej transkryptazy618
35.4.3.3. Inhibitory integrazy622
35.4.3.4. Leki antysensowe622
35.4.3.5. Inhibitory proteazy622
35.4.3.6. Interferony624
35.4.4. Leki hamujące uwalnianie wirusów z zakażonych komórek624
35.4.5. Leki o innych mechanizmach działania625
35.5. Leki stosowane w zakażeniach pierwotniakami626
35.5.1. Leki stosowane w zimnicy (malarii)627
35.5.1.1. Chinina i pochodne 4-aminochinoliny627
35.5.1.2. Pochodne 8-aminochinoliny628
35.5.1.3. Pochodne diaminopirymidyny629
35.5.1.4. Pochodne fenantrenu i fluorenu629
35.5.1.5. Pochodne biguanidyny629
35.5.1.6. Pochodne naftochinonu629
35.5.1.7. Pochodne artemizyny630
35.5.2. Leki stosowane w zakażeniach świdrowcami (trypanosomozach)631
35.5.2.1. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy afrykańskiej631
35.5.2.2. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy amerykańskiej632
35.5.3. Leki stosowane w rzęsistkowicy632
35.5.3.1. Pochodne nitroimidazolu632
35.5.3.2. Leki o różnej budowie chemicznej633
35.5.4. Leki stosowane w pełzakowicy633
35.5.5. Leki stosowane w giardiazie (lambliozie)634
35.5.6. Leki stosowane w leiszmaniozach634
35.5.7. Leki stosowane w toksoplazmozie635
35.5.8. Leki stosowane w pneumocytozie635
35.6. Leki stosowane w zakażeniach organizmami wielokomórkowymi635
35.6.1. Leki stosowane w zakażeniach robakami obłymi635
35.6.2. Leki stosowane w zakażeniach robakami płaskimi636
35.7. Poszukiwania możliwości terapii chorób wywoływanych prionami637
36.1. Leki stosowane w stanach zapalnych narządu wzroku wywołanych drobnoustrojami chorobotwórczymi638
36.1.1. Leki przeciwbakteryjne638
36. Leki stosowane w okulistyce – Waldemar Janiec, Barbara Nowińska638
36.1.2. Leki przeciwwirusowe639
36.1.3. Leki przeciwgrzybicze640
36.1.4. Inne leki przeciwbakteryjne i leki ściągające640
36.2. Leki stosowane w nieinfekcyjnych stanach zapalnych narządu wzroku640
36.2.1. Kortykosteroidy i ich połączenia640
36.2.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne641
36.2.3. Leki przeciwhistaminowe i przeciwalergiczne642
36.2.4. Leki pobudzające receptory α-adrenergiczne642
36.3. Leki stosowane w jaskrze642
36.3.1. Leki stosowane miejscowo w leczeniu jaskry643
36.3.1.1. Leki cholinomimetyczne643
36.3.1.2. Leki sympatykomimetyczne643
36.3.1.3. Leki sympatykolityczne i adrenolityczne644
36.3.1.4. Inne leki stosowane miejscowo645
36.3.2. Leki stosowane ogólnie w leczeniu jaskry646
36.3.3. Leki stosowane w chirurgii jaskry646
36.4. Leki stosowane w zaćmie647
36.5. Leki stosowane w związanym z wiekiem zwyrodnieniu plamki (AMD)647
36.5.1. Metody leczenia wysiękowej postaci AMD647
36.5.2. Leki wywierające działanie antagonistyczne do VEGF (anty-VEGFy)648
36.5.3. Możliwości prewencji i terapii AMD649
36.6. Leki stosowane w leczeniu schorzeń pogranicza szklistkowo-siatkówkowego649
36.7. Środki stosowane w zespole „suchego oka”650
36.8. Leki stosowane w leczeniu cystynozy650
36.9. Leki (środki) stosowane w diagnostyce chorób oka651
36.9.1. Środki znieczulające miejscowo651
36.9.2. Leki rozszerzające źrenicę i porażające mięsień rzęskowy651
37.1. Leki stosowane w stanach zapalnych skóry652
37.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo w chorobach skóry652
37. Leki dermatologiczne – Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec652
37.1.2. Inhibitory kalcyneuryny655
37.1.3. Środki o działaniu ściągającym655
37.1.4. Środki o działaniu adsorpcyjnym656
37.1.5. Środki osłaniające656
37.1.6. Inne środki przeciwzapalne656
37.2. Leki stosowane w zakażeniach skóry657
37.2.1. Leki przeciwbakteryjne657
37.2.1.1. Środki odkażające i antyseptyczne657
37.2.1.2. Antybiotyki i inne chemioterapeutyki stosowane miejscowo661
37.2.2. Leki przeciwwirusowe661
37.2.3. Leki przeciwgrzybicze661
37.2.4. Leki przeciwpasożytnicze661
37.3. Leki stosowane pomocniczo w leczeniu trudno gojących się ran i owrzodzeń662
37.4. Leki stosowane w nadmiernym rogowaceniu naskórka (środki keratolityczne)663
37.5. Leki stosowane w świądzie skóry663
37.6. Leki stosowane w łuszczycy664
37.6.1. Środki o właściwościach fototoksycznych664
37.6.2. Retinoidy664
37.6.3. Analogi witaminy 1,25-(OH)2D3665
37.6.4. Środki redukujące665
37.7. Leki stosowane w trądziku pospolitym665
37.8. Leki stosowane w trądziku różowatym666
37.10. Środki chroniące przed promieniowaniem słonecznym667
37.9. Leki stosowane przeciwko wypadaniu włosów667
37.11. Środki o działaniu drażniącym skórę668
37.12. Środki żrące i przyżegające669
Skorowidz670

Transmisjawsynapsachzazwojowych

przywspółczulnegoukładunerwowego

Oddziaływanieacetylocholinynanarządywewnętrzne

odbywasięzapośrednictwemtrzechgłównychtypów

receptorówmuskarynowych:M1,M2iM3,

aponadtoM4iM5.Wszystkiereceptorymuskarynowe

sąreceptoramizwiązanymizbiałkamiG.

Pobudzenie

receptorówM1związanych

zbiałkiemGq/11powodujewzroststężenia1,4,5-tri-

fosforanuinozytolu(IP3)idiacyloglicerolu(DAG).

Wneuronachdochodzidohamowaniawypływujonów

potasowych,cowywołujedepolaryzacjębłony.

ReceptoryM1umiejscowionesągłówniewośrod-

kowymukładzienerwowym(koramózgu,hipokamp),

wzwojachautonomicznychiwprzewodziepokar-

mowym.PobudzeniereceptorówM1powodujepobu-

dzenieośrodkowegoukładunerwowego,uczestniczy

wrozwojupowolnegopostsynaptycznegopotencjału

pobudzającegowzwojachautonomicznych,powoduje

zwiększeniewydzielaniasokużołądkowegoinasilenie

kurczliwościmięśnigładkichprzewodupokarmowego.

AgonistycznienareceptoryM1działaacetylocholi-

na,selektywnieantagonistycznie-pirenzepina.

Pobudzenie

receptorówM2związanych

zbiałkamiGiiGoprowadzidohamowaniacykla-

zyadenylanowejioddziaływańcAMP.Oprócztego

stwierdzono,żepobudzeniereceptoraM2wywołuje

bezpośrednieoddziaływaniepodjednostekBiγbiałka

Gi(bezpośrednictwawtórnychprzekaźników)naka-

nałypotasowe.

ReceptoryM2znajdująsięwsercu(wprzedsion-

kachiukładziebodźcoprzewodzącym),wzwojachau-

tonomicznychorazwpresynaptycznychzakończeniach

nerwowychwośrodkowymiobwodowymukładzie

nerwowym.PobudzeniereceptorówM2wsercupowo-

dujehamowaniepracyserca.Pobudzeniereceptorów

M2wzakończeniachpresynaptycznychpowodujeha-

mowanieprzekaźnictwa.Wzwojachautonomicznych

pobudzeniereceptorówM2bierzeudziałwtworzeniu

postsynaptycznegopotencjałuhamującego.Działanie

hamującewynikaprzedewszystkimzezwiększenia

wypływujonówpotasowychihamowaniakanałów

wapniowych.PobudzeniereceptorówM2wmięśniach

gładkichpowodujezwiększeniekurczliwości.

PobudzeniereceptorówM3odbywasięza

pośrednictwembiałkaGq/11izwiązanejestzezwięk-

szeniemstężeniaIP3iDAG.

ReceptoryM3umiejscowionesąwgruczołachwy-

dzielaniazewnętrznego,mięśniachgładkichiśród-

błonkunaczyniowym.Ichpobudzenienasilawydzie-

laniegruczołów,wywołujeskurcztrzewnychmięśni

gładkich,atakżepośredniczywrozszerzaniumięśni

gładkichnaczyńkrwionośnych.Rozszerzeniemięśni

gładkichnaczyńjestwynikiemuwalnianiaNOześród-

błonkanaczyniowego.

AgonistąreceptorówM2iM3jestacetylocholina,

antagonistą-atropina.Selektywnymantagonistąre-

ceptoraM3jestnp.daryfenacyna.

ReceptoryM4iM5sązlokalizowanegłównie

wośrodkowymukładzienerwowym.ReceptorM4jest

związanyzbiałkamiGiiGo,areceptorM5-zbiał-

kiemGq/11.

Zakończeniedziałaniaacetylocholiny

wsynapsachcholinergicznych

Uwalnianawsynapsachcholinergicznychacetylocho-

linajestbardzoszybkorozkładanawszczeliniesynap-

tycznejprzeznależącądogrupyhydrolazserynowych

acetylocholinoesterazę,związanązbłonąpostsynap-

tyczną.Acetylocholinoesterazawystępujetakżewfor-

mierozpuszczalnejwzakończeniachnerwowych,skąd

możebyćuwalniana.

Aktywnemiejsceacetylocholinoesterazyobejmu-

jedwaróżneregiony:miejsceanionowe,zawierające

resztęglutaminianową,orazmiejsceestrowe,wktó-

rymgłównąrolęodgrywająpierścieńimidazolowyhi-

stydynyigrupahydroksylowaseryny.Wtrakciereak-

cjigrupaacetylowajestprzenoszonazacetylocholiny

(uwolnionazostajecząsteczkacholiny)nagrupęhy-

droksylowąseryny,skądpodlegaszybkiejhydrolizie.

Wlecznictwiestosujesięinhibitoryacetylocholino-

esterazy,którepośredniopobudzająukładprzywspół-

czulny.

Drugirodzajcholinoesterazy-butyrylocholinoeste-

raza,występującawróżnychtkankach,np.wwątrobie,

mięśniachgładkichprzewodupokarmowego,wmózgu

orazwformierozpuszczalnejwosoczu-hydrolizuje

szybciejbutyrylocholinęniżacetylocholinę.Mazna-

czeniejakoenzymrozkładającylekiocharakterze

estrów(nietylkocholiny),np.suksametonium.Jejak-

tywność,uwarunkowanagenetycznie,wpływanaczas

działanialekówprzezniąmetabolizowanych.

Wpływlekównaprocesycholinergicznej

transmisjisynaptycznej

Wlecznictwiestosowanesąlekiblokującereceptory

nikotynoweilekidziałająceagonistycznielubantago-

nistycznienareceptorymuskarynowe.

Stosowanielekówodziałaniuagonistycznymwsto-

sunkudoreceptorówmuskarynowychwywołujedzia-

łanietakie,jakefektyuogólnionegopobudzeniaukładu

przywspółczulnego.Dodatkowowiększośćtętniczek

ulegarozszerzeniu;odbywasiętozapośrednictwem

receptorówM3umiejscowionychwkomórkachśród-

błonkanaczyniowego,którychpobudzenieuwalnia

NOrozkurczającymięśniegładkie.Ponadto,zewzglę-

dunasposóbunerwienia,pobudzanezostająwystępu-

jącewukładziewspółczulnymreceptorymuskarynowe

wgruczołachpotowych.

Jeślilekmadodatkowozdolnośćpobudzaniarecep-

torównikotynowych,należyliczyćsiętakżezmoż-

liwościąwystąpieniadziałaniapobudzającegoukład

współczulny.

Środkihamującerozkładacetylocholinyprzezace-

tylocholinoesterazę,zwiększającstężenieacetylocho-

Brak wyników

Kompendium farmakologii

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra