Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Inteligencja–jednaczywiele?
niższegorzędu.ZasługąCattellabyłowyróżnieniedwóchczynnikówgrupo-
wych,uważanychprzezniegozaogólne–inteligencjipłynnejiskrystalizowa-
nej.InteligencjapłynnaodpowiadaławdużejmierzeczynnikowigSpearmana
–definiowanojąjakozdolnośćdostrzeganiazależnościmiędzysymbolami,
zdolnośćniezależnąodwiedzyidoświadczenia.Inteligencjaskrystalizowana
wiązałazdolnościdowykonywaniapewnychzadańzwiedząjednostki,jejży-
ciowymdoświadczeniemzyskanymdziękiuczestnictwuwkulturze.
Wopozycjidobadaczyuznającychhierarchicznyukładzdolnościstanęli
psychologowiebudującyswojeteorieinteligencjinapodstawieanalizyczynni-
kowej(choćSpearmanrównieżjąwykorzystywał),toznaczypróbującysfor-
mułowaćoryginalnekoncepcjezdolnościnapodstawieanalizywynikówbadań
empirycznychprzeprowadzonejprzywykorzystaniutechnikistatystycznej,
jakąjestanalizaczynnikowa.Badacze,tacyjak:L.L.Turstone(1938;rów-
nieżNęcka,1994a,2000)czyJ.P.Guilford(1978)postulowaliistnieniewie-
lurównorzędnychczynnikówskładającychsięnainteligencję.Wrozumieniu
Turstone’anainteligencjęskładasięsiedemniezależnychzdolnościokreślo-
nychmianempierwotnychzdolnościumysłowych.Sąto:rozumienieinforma-
cjisłownych,płynnośćsłowna,zdolnościnumeryczne,zdolnościpamięciowe,
szybkośćspostrzeganiairozpoznawaniaobiektów,rozumowanieindukcyjne
iwizualizacjaprzestrzenna.KrytycykoncepcjiTurstone’aakcentująryzyko,
jakiedlabudowaniateoriinaukowychniosązbytdalekoidąceinterpretacje
danychuzyskanychdziękianalizieczynnikowej.Niesposóbniezauważyć,że
układczynnikówuzyskanychnawyjściujestdeterminowanyprzezdane,które
poddasięanalizieczynnikowej.Możnawięczdużymprawdopodobieństwem
założyć,żepoddającanalizieczynnikowejwynikitestówjednegorodzaju,
otrzymasięrozwiązanieniehierarchiczne,natomiastpoddającanaliziewyni-
kizadańbardziejzróżnicowanychiodległych,uzyskasięrozwiązaniehierar-
chiczne,wktórymjedenczynnikbędziewyjaśniałnajwiększączęśćwariancji
wynikówtestowych.
Guilford,wybitnybadaczinteligencjiitwórczości,podobniejakTurstone
doszedłdorozwiązania,wktórymistniejewieleczynnikówrównorzędnych.
PonieważkoncepcjaGuilfordajestdokładnieomawianaiczęstokrytykowana
wliteraturzepolskiej(Kozielecki,1968;Nęcka,2000;Nosal,1990;Szymański,
1987),asamapracazostałaprzetłumaczonanajęzykpolski,zrezygnowano
zjejszerokiegoomawiania,pozostającprzyprzedstawieniuzasady,według
którejGuilfordtworzyłswojąkoncepcję.ZdaniemGuilforda,każdazezdol-
