Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kulturaastylepoznawcze
Wszystkiebezwyjątkuosobyzbadanejprzezemniegrupywypadłyfatalnie
wtestachneuropsychologicznych–równieżtychwykrywającychsymulowa-
nie–wsposóbniewspółmiernydorozpoznanychbądźpodejrzewanychzabu-
rzeń,któresprowadziłyteosobydomojegogabinetu,iniedającysięwyjaśnić
tymizaburzeniami.Pacjenciniecierpielijednaknaotępienie,depresjęanilęk
wstopniu,którymógłbywpływaćnawyniki;niesprzeciwialisięteżaninieopie-
ralibadaniu.Bylitomilistarsiludzie,którzyposłuszniewykonywaliwszystko,
ocoichprosiłem…tyletylko,żebezefektów.Wtakichsytuacjachneuropsy-
chologowinasuwasięoczywisty,podręcznikowywniosek,żepacjentsymu-
lujelubsabotujeocenę,nieprzykładającsięnależyciedozadań;alejakodo-
świadczonyklinicystazponadczterdziestoletniąpraktykąbyłemprzekonany,
żeowipacjenciniesąsymulantamianisabotażystami.Jednocześniewidać
jednakbyło,żepomimomoichlicznychnapomnieńniepodejmująwysiłku
umysłowegopotrzebnegodorozwiązaniadrobnych,umiarkowanietrudnych
zadań,jakieimpodsuwałem.Niemiałemwątpliwości,żezadaniatezpowo-
dzeniemmieszcząsięwzakresieichmożliwościpoznawczych,chociażwy-
magajątrochęwysiłkuumysłowego.Odnosiłemcorazsilniejszewrażenie,że
problemniepoleganatym,żepacjenciniechcąpodjąćwysiłkuumysłowego,
lecznatym,żepoprostuniewiedząjak,żenienawyklidoniego.Wydawało
się,żesampomysłwysileniaumysłujestimrównieobcy,jakmniezrobienie
gwiazdy.KiedypodzieliłemsiętymspostrzeżeniemzBienvenidemNebre-
sem,czołowymnaukowcemipropagatoremnaukizFilipin,opowiedziałmi
onopodobnymzjawiskuwystępującymwniektórychregionachjegokraju,
„gdzieniematradycjiedukacyjnychirodziceniemogązrozumieć,dlaczego
dziecimusząchodzićcodzienniedoszkoły”.Takieobserwacjedoprowadziły
dointeresującegorozróżnieniamiędzyumiejętnościamipoznawczymiana-
wykamipoznawczymi.Różneśrodowiskakulturowerodząnietylkoróżne
umiejętnościpoznawcze,aleiróżnenawykipoznawcze.
Różnicekulturowewzakresiepoznaniabadasięoddziesiątkówlat.Wia-
domo,wdużejmierzedziękipracymojegomentoraAleksandraŁurii,żeczłon-
kowiewyedukowanych„nowoczesnych”społeczeństwinaczejpodchodzą
dozadańbadającychmyśleniehipotetyczno-logiczneiabstrakcyjne(sylogi-
zmy,klasyfkowanieitp.)niżczłonkowieniepiśmiennychtradycyjnychspołe-
czeństw6.Czułemjednak,żetymrazemmamdoczynieniazczymśgłębszym
ibardziejfundamentalnym:żecałakwestia„wysiłkuumysłowego”,czyna-
wetszerzej:czegoś,comożnanazwać„nawykamipoznawczymi”,możebyć
21
