Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JakabyłakulturaRusiMoskiewskiejijakoniejpisano
29
ontologicznychróżnicpomiędzykulturąantyczną,judaistycznąichrześcijańską,
wielokulturowościkulturybizantyjskiej(grecka,judejska,aleksandryjska,syryj-
ska,rzymska)orazodmiennościwschodniejizachodniejkulturychrześcijańskiej.
Dopierotarozległawiedzaorazumiejętnośćwyodrębnienianajejpodstawieistot-
nychproblemówpozwalauchwycićtakważnedlaruskiegośredniowieczazagad-
nienia,jak:rozumienieczłowiekaijegotwórczości,sferęepistemologii,stosunek
domyśligreckiej,znaczenieklasztorówihesychazmu,sposóbwidzeniakwestii
moralnej,definiowaniecesarstwaiwładzyświeckiej,pojmowanieroliKościoła.
InterpretacyjnyszlakwiedzieniezmiennieprzezuważnąlekturęojcówKościoła,
postanowieńsoborowych,kanonówKościołaorazewolucjiprawa.Niedziwiteż,
żeAwierincewniejednokrotniepodejmowałpolemikęzantropologiąreprezento-
wanąwpracachDmitrijaLichaczowa
48.Przyokazjiwartopodkreślić,żebezbo-
gatorozwiniętejrosyjskiejbizantynistyki,zarównokrajowej,jakiemigracyjnej
(GieorgijOstrogorskij
49,prot.Joann(Mejendorff)50,o.Gieorgij(Fłorowskij)51,
o.Sergiej(Bułgakow)
52,GieorgijFiodotow53,AleksyŁosiew54,IgorSmolicz55,
protojer.Kiprian(Kern),DmitrijObolenskij
56),trudnosobiewyobrazićodpowie-
dzialneinterpretowaniezagadnieńrosyjskich.
Mówiącomediewistyce,niemożnazapominaćtakżeosyntetycznychopraco-
waniachdziejówRosji,wktórychśredniowieczeinterpretowanejestzperspek-
tywycałościowej.Wartozwrócićuwagęprzedewszystkimnatemonografie,które
charakteryzujeopozycyjneustosunkowaniesięniedoujęćorodowodzieposthe-
glowskim,aleprzedewszystkimdosyntez,którewyrosłyzmyśliliberalno-de-
mokratycznej.Jakoprzykładmożnawymienić:Symfonięrosyjską(Русскаясим-
фония,Санкт-Петербург1998)metropolityJoanna(Snyczewa),Zrębyrosyjskiej
cywilizacji(Гранирусскойцивилизации,Москва1999)WładimiraBolszakowa,
atakżepracehistorykówzorientowanychnatzw.ideęrosyjską:TajemniceRosji
48Por.np.przyp.34doartykułuGreckaliteratura[w:]S.Awierincew,Naskrzyżowaniukultur,
s.86.
49G.Ostrogorski,StudienzurGeschichtedesbysantinischesBilderstreites,Breslau1929;idem,Ge-
schichtedesBysantinischesStaates,München1963;polskiprzekł.H.Evert-Kappesowejz1968roku.
50Протопресв.Иоанн(Меендорф),ИсторияЦерквиивосточно-христианскаямистика,
Москва2000.Wydanietozawierarosyjskąedycjętrzechksiążek:BysantiumandtheriseofRussia,
Paris1981;ImperialUnityandChristianDivisions;St.GregoryPalamasandOrthodoxspirituality;
idem,BysantineTheologie,NevYork1974;polskiprzekł.J.Prokopiukaz1984roku.
51Прот.Георгий(Флоровский),Путирусскогобогословия,Paris1937.
52O.Сергей(Булгаков),Православие,Paris1965.
53G.Fedotov,ATreasuryofRussianSpirituality,NewYork1950;idem,TheRussianReligious
Mind,I,II,Cambridge1946,1966.Г.Федотов,Социальноезначениехристианства,Paris1933;
СвятыеДревнейРусиX–XVIIстолетие,Paris1931;Стихидуховные.Русскаянароднаяверапо
духовнымстихам,Paris1935.
54А.Лосев,Очеркиантичногосимволизмаимифологии,Москва1993.
55I.Smolitsch,RussischesMönchtum.Entstehung,EntwicklungundWesen.988–1917,Würzburg
1953.Przekładrosyjskiwydanywroku1996.
56Д.Оболенский,Византийскоесодружествонаций.Шестьвизантийскихпортретов,
Москва1998;przekł.zbior.ang.oryg.TheBysantineCommonwealth.EasternEurope500–1453
orazSixBysantinePortraits.
