Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JakabyłakulturaRusiMoskiewskiejijakoniejpisano
13
gotowychformliterackich,językateologicznego,możliwychdoprzyjęciarozwią-
zańpolityczno-prawnych.Czerpanieztradycjipogańskiejodbywałosięnazasa-
dzieasymilacji.To,coważne,dotycząceludzkiejistotowości,odnajdowałoswą
genezęprzedewszystkimwStarymTestamencie:KsięgachProroków,Psalmach,
alenadewszystkowzapowiedziDobrejNowiny.Kultura,jakoludzkatwórcza
działalność,niemogłajużswegogłównegoceluupatrywaćwyłączniewwoli
twórczejjednostki,leczstałasięowocemwspólnotowychdążeńdojednego,zgóry
wyznaczonegocelu.
HansUrsvonBalthasarwksiążcezatytułowanejTeologiadziejówuświadamia,
żeChrystusstałsięgwarantemzwiązkupomiędzyhistoriąiwiecznością.Dlatego
kulturachrześcijańska,mocnoosadzonawhistorii,skierowanabyłakuwieczności.
Trudnoniezauważyć,żeideałtenzawartyjestzarównowkatedrachgotyckich,
hymnografiiihomiletycebizantyjskiej,jakrównieżwhagiografiiiikonografii
ruskiej.Tawłaściwośćkulturychrześcijańskiegośredniowieczaopartabyłanamo-
dalnościObjawienia:boskościiczłowieczeństwieChrystusa,Jegotranscendentno-
ściiimmanentnościwobechistorii.Znamiennącechętejkulturystanowiłapoza-
czasowość.Wzwiązkuztymmamydoczynieniazjednolitymjejcharakterem,
począwszyodIVażdoXIVwiekunaterenachchrześcijańskich,anaRusi,zpew-
nymizastrzeżeniami,dokońcawiekuXVII.
Pozaczasowośćnieoznaczawtymprzypadkuskokuponadhistoriądokróle-
stwawieczności,leczpokorne,cierpliweipracowiteludzkiedziałanie,przepełnio-
nenadzieją,żemaonoswójudziałwwieczności.Przykłademdlazachowańludz-
kichwhistoriijest–jakpiszeUrsvonBalthasar–Chrystuspokorniepoddającysię
woliOjca.NaśladującGo,człowiekniepowinienniczegoantycypować,przyspie-
szaćaniwyprzedzać.Jegopowinnościąjestwsłuchiwaniesięwznakiczasu.Dru-
gą,wypływającąztego,cechąkulturychrześcijańskiejjestprzedkładanieprawdy
Bożejnadprawdęwłasną.Człowiekzeswymidecyzjami[...]pozostajewobrębie
praeparatioevangelica
10.IchoćWcielenieotwierałoperspektywębezwarunkowej
wolności,coznalazłoswojeodzwierciedleniewwyborzedrógkultury,toujaw-
niającswojeplanywobecstworzenia,Bógsprawił,żeprzekroczonyzostałhory-
zontludzkiejwyobraźni.Wpłynęłotopoczątkowonasamoograniczenietwórcze,
późniejjednakspowodowałorozkwitikonografiiiliteratury,atakżekulturymi-
stycznej,będącejwyrazemtwórczegopotencjałuludzkiegownętrza.Wszystkoto
czynionebyłowśredniowieczuzeświadomością,żesenswszelkimideom,żyją-
cymwobrębiekulturyjakozjawiskahistorycznego,nadawałożycieChrystusa.
Onobyłomiarądystansupomiędzytym,cozbliżało,itym,cooddalałoodPraw-
dy
11.LudzkieczynynabieraływartościwyłączniewewspółpracyzŁaskąBożą12.
Łaskazaś,jakzauważaBalthazar,jestwewnętrzniedziejowaidziejotwórcza:Nie
dlatego,żejakocośponaddziejowegozostałanazasadzieswobodnegouznania
10H.U.vonBalthasar,op.cit.,s.61.
11Pisowniategosłowadużąliterąoznaczaprawdęmetafizyczną.
12Łaskawedługteologiiłacińskiej,zgodniezaśznaukąbizantyjskiegohesychazmu–poddanie
siędziałaniuenergiiBożych.
