Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Poprawnośćelementówjęzykowychniejestichcechąbezwzględnązpowodu
istnieniawewspółczesnejpolszczyźniedwóchpoziomównormy.Owawłaściwość
współczesnejnormyjęzykowejpowodujebowiem,żetasamaforma,tensamwyraz
czypołączeniewyrazowemogąbyćocenionejakoniepoprawnenapoziomienormy
wzorcowej,np.Rozumiemtąuwagę;Mamywdomuczteryzwierzęta;woparciuote
dane;trudnyorzechdozgryzienia;wysłaćSMS-a35,ajakopoprawne(wtymwypadku
częściejużywasięokreślenia:dopuszczalne)napoziomienormypotocznejlubśrodo-
wiskowej36(takjakwprzykładachprzytoczonychpowyżej).
Wskładumiejętnościobejmowanychterminemkulturajęzykawchodzitakże
sprawnośćjęzykowanadawcytekstu.Polegaonanadoborzetakichśrodkówjęzy-
kowych,którepozwoląnajlepiejdotrzećdoodbiorcy,spowodowaćjegowłaściwą(to
znaczytaką,ojakąchodziłoautorowitekstu)reakcjęiwywołaćuniegopozytywną
ocenęmówiącego(piszącego).Tekstsprawnyjęzykowototaki,wktórymautorprze-
kazujeto,cochceprzekazać(informacje,przeżycia,emocjeitp.)wsposóbnajodpo-
wiedniejszywdanejsytuacjikomunikatywnej.Sprawnośćjęzykowatoumiejętność
wyboruspośródróżnorodnychstylistycznieśrodków,cozakłada,rzeczprosta,znajo-
mośćwieluodmianistylówjęzyka37.Sprawdzianemsprawnościjęzykowejnadawcy
tekstujeststopieńpoprawnościstylistycznejtegożtekstu.Wtymwypadkunależy
zresztąraczejmówićotrafnościbądźnietrafnościużycia(anieopoprawnościbądź
niepoprawności)określonychelementówjęzykowych38.
DoświadczeniazXXw.związanezmanipulacjąjęzykową,stosowanąnaniespo-
tykanąuprzednioskalę39,spowodowały,żewobrębkulturyjęzykawłączonotakże
etykęsłowa,aściślejrzeczujmując-etykęjęzykowegoporozumiewaniasię.Jestto
cechakontaktujęzykowegowkażdymkonkretnymakciemowy.Zakładaonaokreślo-
nąpostawęnadawcytekstuwobecjegoodbiorcy,atakżewłaściwystosunekodbiorcy
tekstudojegonadawcy.Podstawąetykisłowajestpodmiotowe,anieinstrumentalne
traktowaniepartnera,słuchaczabądźczytelnika,toznaczyszanowaniego,uwzględ-
nianiejegoprzyzwyczajeńipoglądów,nienarzucaniemuswoichpoglądów,danie
możliwościwyborupostawy,jakteżodbieranietekstubezuprzedzeniaijakichkolwiek
założeńwstępnych.Etykasłowazakładaprzekazywaniekomunikatuprawdziwego,
wsposóbuczciwy,rzetelnyiprzyjaznydlaodbiorcy40.Jejrolawzrosławepocedo-
minacjielektronicznychśrodkówkomunikowaniasię,sprzyjającychnieodpowiedzial-
nemuposługiwaniusięsłowem,naruszaniugodnościadresatówwypowiedzi,mani-
pulacjijęzykowej,wpoczuciubezkarnościpowodowanej(rzekomą)anonimowością
wypowiedziwInternecie.
35Wnormiewzorcowejpoprawnesąformy:tęuwagę,czworozwierząt,opierającsięnatychdanych,
twardyorzechdozgryzienia,wysłaćSMS.
36Por.analizętegozjawiskanas.35.
37Dokładneomówienietegoskładnikakulturyjęzykazawierarozdziałostylistycznymwykorzy-
staniuśrodkówjęzykowych(por.s.128-132).
38Sprawnościjęzykowej,rozumianejtakjaktoprzedstawionopowyżej,nienależymylićzelokwen-
cją,czyliumiejętnościąpięknego,potoczystegowysławianiasię.
39Por.rozdziałonowomowie,s.94-104.
40Więcejnatentematpor.s.91-93.
19
