Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Teoriakulturyjęzyka
Kulturajęzykowazaczynasiętam,gdziesięzaczynasamo-
świadomośćjęzykowa,gdyludzienietylkomówią,leczzasta-
nawiająsiętakżenadtym,jakmówią,gdyzaczynająsprawdzać
nieświadomepoczuciejęzykowe.Wtedydopierozaczynasię
celoweposzukiwanieiwybór,awzwiązkuztymwyrastająpo-
jęciapoprawnościiczystościjęzykowej,rozwijasiępoczucie
wartościemocjonalnychwysłowieniaipoczuciestylu.
(S.Szober,PrzedmowadoSłownikaortoepicznego,1937)
1.Językijegofunkcje
Język,którymsięposługujemy,tosystemumownychznaków-wuproszczeniu
możnaprzyjąć,żesąnimiwyrazy1-iregułłączeniatychznakówwwiększecałości2.
Znającoweznakiireguły,możemytworzyćtekstyjęzykowe,opisująceiinterpretu-
jąceświat,atakżeoddającenaszemyśliiemocje.
Językjestpodstawowymnarzędziemludzkiegomyślenia.Myśli-nawette,któ-
rychniewypowiadamyiniezapisujemy-istniejąwnaszychumysłachwpostaci
mniejlubbardziejskończonychzdańiwyrazów.Bardzorzadkomyślimyniesłowami
izdaniami,lecznp.obrazami(wtedyzazwyczajmówimy,żencośmisięmajaczy
wgłowie”,żenmamotymjakieśmglistewyobrażenie”).Uzewnętrznieniemprocesu
myśleniajestformułowanietekstówjęzykowych,opartychnaznajomościsystemu
językowego.Zarównooweteksty,jaksystemjęzykowyijegoelementyspełniająwiele
funkcjiwżyciuspołecznym3.
Podstawowymcelemprzekazówjęzykowychjestzaspokajaniepotrzebkomu-
nikatywnychpewnejspołeczności,polegającychnawymianieinformacjiorzeczywi-
1Ujmującrzeczprecyzyjniej:najmniejszymicząstkamiznaczącymiwjęzykusąmorfemy.Wyróżnia
sięmorfemyleksykalne,morfemysłowotwórczeimorfemyfleksyjne.Wyrazyskładająsięzmorfemów
leksykalnychbądźzmorfemówleksykalnychifleksyjnych(wyrazyproste),bądźzewszystkichtrzech
typówmorfemów(wyrazyzłożone).Wyrazyujmowanejakoskładnikisystemujęzykowego(aniejako
elementykonkretnegotekstu)toleksemy.
2Regułytworzeniaformwyrazowychzmorfemówleksykalnychifleksyjnychtoregułyfleksyjne;
regułyłączeniaformwyrazowychwjednostkitekstutoregułyskładniowe;regułytworzenialeksemów
złożonychzmorfemówleksykalnychisłowotwórczychtoregułysłowotwórcze.
3Rezygnujemywtymmiejscuzprzypisywaniajednychfunkcjitekstomjęzykowym,ainnychsys-
temowi,wychodzimybowiemzzałożenia,żefunkcjitychniesposóbprzypisaćosobnojednejlubdrugiej
płaszczyźniezjawiska,zwanegolangage;właściwiewypełnianesąonebowiemdopieroprzyzespoleniu
systemuigenerowanychzniegotekstów.
9
