Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uznawaniejęzykazawartośćokreślonegotypumatakżewpływnawybórihie-
rarchiękryteriówocenyelementówjęzykowych(por.s.47-57)oraznaustalaniezadań
politykijęzykowejwkręgachosóbtworzącychtępolitykę(por.s.71-80).
3.Kulturajęzyka
Najogólniejrzeczujmując,możnapowiedzieć,żekulturajęzykajesttodbałość
ojęzyk,wynikającazeświadomościjegoznaczeniawżyciuspołecznym,przeja-
wiającasięwrozmaitychdziałaniach,odnoszącychsięzarównodosamegojęzyka,
jakidoludzi,którzysięnimposługują.Możeonawynikaćzpobudekrozumowych
(zarównowówczas,gdyjęzyktraktujesięjakowartośćimmanentną,jakiwówczas,
gdyprzypisujesięmuwartośćinstrumentalną),aletakżemożemiećpodłożeemocjo-
nalne(cojestczęstszeprzyuznawaniujęzykazawartośćsamąwsobie).Obarodzaje
pobudekniemusząsięjednakwykluczać,aczęstobywatak,żesięuzupełniają.
Takieokreśleniekulturyjęzykajestjednakjedyniesformułowaniemdefinicji
przybliżonej.Abywłaściwiezinterpretowaćzawartośćtreściowątegopojęcia,należy
spróbowaćzdefiniowaćjeprecyzyjniej.
3.1.Kulturajęzyka–rozumienieterminu
Określeniakulturajęzykajakoterminuzzakresujęzykoznawstwaużywasię
współcześniewkilkuznaczeniach17.
Popierwsze,przezkulturęjęzykarozumiesięumiejętnośćmówieniaipisania
poprawnegoisprawnego,czylizgodnegozprzyjętymiwdanejspołecznościre-
gułami(normami)językowymiiwzorcamistylistycznymi.Zakładatotakżeumie-
17PierwszakwestięznaczeńokreśleniakulturajęzykaporuszyłaH.Kurkowskawt.Ipodręcznika
Kulturajęzykapolskiego(Warszawa1971).Przypisałaonatemuterminowitrzyznaczenia:n1)4dzia-
łalnośćzmierzającadoudoskonaleniajęzykairozwinięciaumiejętnościposługiwaniasięnimwsposób
poprawnyisprawny’[...],2)4stopieńumiejętnościpoprawnegoisprawnegoużywaniajęzyka”(s.58-59);
uważałatakże,żejesttoterminokreślającyndziałjęzykoznawstwastosowanego”(s.61).Takiesametrzy
znaczeniategoterminuwymieniaM.BugajskiwksiążceJęzykoznawstwonormatywne(Warszawa1993,
s.14-15),jednakzapierwszeuznajeonznaczenienstopieńopanowaniajęzykaprzezużytkowników”,
czylinpoziomznajomościśrodkówjęzykowychiumiejętnościświadomegokorzystaniaznich”,zadrugie
zaśndziałalnośćpraktycznąmającąnacelupielęgnacjęjęzyka”.J.PuzyninawartykuleKulturajęzyka
wtomieWspółczesnyjęzykpolski,wyróżniatylkodwaznaczeniaomawianegotuwyrażenia:1.nokreśle-
niezwiązanejzjęzykiemczęściogólnejkulturyspołeczeństwalubjednostki”(znaczeniepodmiotowe)
i2.nnazwadziedzinymyślihumanistycznejidziałalnościpoświęconejkształtowaniukulturyjęzyka
wznaczeniupierwszym”(znaczenienormatywne)(s.49).Wtymujęciuznaczenia1.i3.wyróżnione
przezH.Kurkowskąmieszcząsię,jaksięwydaje,wznaczeniunormatywnym,zaśznaczenie2.ztamtego
podziału-wznaczeniupodmiotowym.Równieżdwaznaczenia-identycznezakresowoitreściowoze
znaczeniami1.i2.Kurkowskiej-wyróżniająW.PisarekwhaślenKulturajęzyka”wEncyklopediijęzyka
polskiego(Wrocław1991,s.175)orazZ.SaloniwbardzokrótkimhaślewEncyklopediijęzykoznawstwa
ogólnego(Wrocław1995,s.292).HasłonKulturajęzyka”wNowejencyklopediipowszechnejPWN,t.III
(Warszawa1995,s.618)jestopartenatekścieautoraniniejszegoopracowania,zawierawięcwzasadzie
rozróżnieniaiznaczeniaomawianegoterminutakiejakwniniejszympodręczniku.
15
