Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kowychorazregułokreślającychzasięgrealizacjizwiązkówmiędzytymijednostkami
wtekstach”87.Normazostaławięcpotraktowanajakonczęśćjęzyka”,pewienwybór
elementówsystemu,aniezbiórzewnętrznychwobecjęzykaregułczyzasad.
Takiemyślenieonormiezmieniłozasadniczosposóbjejtraktowania,przede
wszystkimopisu,którymusiałzostaćpozbawionyelementówzakazowo-nakazowych
istaćsięzdawaniemsprawyzaprobowanychspołeczniezachowańjęzykowychużyt-
kownikówjęzyka88.Podobneujęcienormyodnajdujemywpracachpóźniejszych-
DanutyButtler89,JanaMiodka90,atakżewhaślennormajęzykowa”wEncyklopedii
językapolskiego91.Takąkoncepcjęnormyprzyjmujemyrównieżwniniejszejpracy92.
Przyjęciekoncepcjinormyjakojednejzwewnętrznychstruktursamegojęzyka
doprowadziłodonowychpytań-ostopieńuświadamianiasobienormyprzezjej
użytkownikóworazojejwewnętrznezróżnicowanie.
DlatychkwestiiistotneznaczeniemiałatezaDanutyButtlerotym,żepraktyka
językowaosóbmówiącychpopolskuwskazujenakoniecznośćwyróżnianianormy
spontanicznej,naturalnej,inormyskodyfikowanej93.Tapierwszajestcharakte-
rystycznadlawszystkichodmianjęzyka,awyrażasięumiejętnościąwyborutakich
środkówjęzykowych,któresąprzyjętewdanejgrupie,jakocharakterystycznedlaniej
ikonstytuująceodmianęjęzyka,którejtagrupaużywa(np.gwaręludową,środowi-
skowąitd.).Normanaturalna(realna)kształtujesięspontaniczniewtokudługotrwałe-
goużywaniaokreślonychśrodkówjęzykowych,aobejmujeteśrodki,którewykazały
swojąprzydatność,nzdałyegzaminsprawnościkomunikatywnej”94.Powstajewięc
onapoprzezintuicyjnenaśladowanieokreślonychsposobówmówienia.Choćniejest
87D.Buttler,H.Kurkowska,H.Satkiewicz,Kulturajęzykapolskiego.Zagadnieniapoprawności
gramatycznej,Warszawa1971,s.18.Autorkazaznacza,żewzorujetędefinicjęnapoglądachzawartych
wpracachstrukturalistypochodzeniarumuńskiegoEugeniuszaCoseriu,zwłaszczawksiążceSistema,
normayhabla,Montevideo1952.
88Niecopóźniejwyróżniono-zauczonymiczeskimi-pojęciekodyfikacjinormyiopisanojejsto-
sunekdonormy;zagadnienietojestomówioneobszernienas.63-71.
89nZbiórśrodkówjęzykowychnietylkopowszechnieużywanych,alezaaprobowanychprzezpewną
zbiorowość,uznanychzawzorcowe”,wartykuleTeoriakulturyjęzykaijejpodstawowepojęcia,s.13;
także:nZbiórśrodkówsłownychigramatycznychonajwiększymstopniustabilizacjiinajszerszymzasięgu
wtekstach,uznawanyzawzorzecprzezspołecznośćmówiącądanymjęzykiem”,wartykuleZróżnicowanie
współczesnejnormyjęzykowej,s.20.
90DefinicjadanaprzezniegowartykuleOnormiejęzykowej,[w:]Współczesnyjęzykpolski,podred.
J.Bartmińskiego,Lublin2001,s.74,jestdwudzielna.Wpierwszejczęściautorokreślanormęjakozbiór
nhistoryczniezrealizowanychmożliwościsystemu,przyjętychiobowiązującychwdanymspołeczeń-
stwie”,wdrugiej-powtarzaprzytoczonątudefinicjęHalinyKurkowskiej.
91nNormajęzykowatozbiórtychwszystkichśrodkówdanegojęzyka(tzn.głosek,morfemów,wy-
razów,sposobówichwymawianiaiłączeniawwiększecałościitp.),któredziękiaprobaciespołecznej
musząbyćwłaśnietakużywaneprzezwszystkieosobymówiącetymjęzykiem,gdyżwprzeciwnym
wypadkuodbiorcaodczuwa,żeniemówisiętak,«jaksiępowinnomówić»”(EJP,s.253).Autoremhasła
jestWaleryPisarek.
92ObszerneomówienieróżnychkoncepcjinormyjęzykowejznajdujesięwksiążkachJ.Miodka
Kulturajęzykawteoriiipraktyce,Wrocław1983orazM.BugajskiegoJęzykoznawstwonormatywne,
Warszawa1993.
93PrzedstawionaporazpierwszywartykuleZróżnicowaniewspółczesnejnormyjęzykowej,s.20.
94Ibidem.
31
