Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Względnośćkulturalności
przejawamiwewnętrznychprzekonań.JakpiszeNormanDavies(2001),
docharakterystycznychcechtegokupieckiegocharakterunależą:etos
przedsiębiorczościisamowystarczalności,pewnaformademokracji,silne
przywiązaniedoprzywilejówmiejskichiprawa,gotowośćdoobronyiza-
płaceniazaswojeswobody,stanowczaniechęćdoautokratówiarystokra-
tów,głębokawiara,żenajlepszaformarządutota,którawiążesięznaj-
mniejszymwtrącaniemsię,najmniejsząingerencjąwsprawyhandlarzy.
Szlachtanieżywiładokupiectwaciepłychuczuć.Kulturaszlachecka
wPolscebyłakulturąrustykalną,szlachtamieszkałanawsi,wmiastach
-siedzibiekupców-upatrującsiedliskdemoralizacji,kłamstwiintryg.
Byłotozaprzeczenienwsispokojnej,wsiwesołej”,sielankowego,harmo-
nijnegożyciawszlacheckichdworkach,wktórychwolnopłynącyczas
wypełniałypolowania,ucztyczygrywkości.Ztakzwanychwolnych
zawodów-piszeJanuszTazbir(1979)-tylkofachprawnikacieszyłsię
uznaniemszlachty.nZawódtenwiązałsięzfunkcjonowaniempaństwa
szlacheckiego,podobniezresztąjakstanowiskowarmii,kościeleczyad-
ministracjidóbrmagnackichlubkrólewskich.Wewszystkichtychdzie-
dzinachwzrasta,odXVIwiekupocząwszy,procentzatrudnionejszlachty”
(34).Aprobowanozatrudnieniewsądownictwie,cenionomedyków,po-
gardzanonatomiastrzemieślnikiem,którynmitręgąsprośnążyje,zacnemu
człowiekowinieprzystojną”,pisanowkońcu,żengrzechisromotakup-
czyć”.Lekceważonoartystów,dośćpogardliwietraktowanoaktorów.Jak
bowiemzauważaTazbir,
palestraskładałasięniemalwyłączniezPolaków(…).Cyrulikamibywa-
linatomiastprzeważnieŻydzi,nasceniewystępowaliWłosiiFrancuzi;
przybyszezItalii,FrancjiczyNiemiecwznosiliteżdośćczęstopałace
ikościołyorazmalowaliobrazy.Coprawda(…)ciobcyartyścitworzyli
zazwyczajsztukęrodzimą,opartąnamiejscowychwzorachitradycjach
(ibidem,33-35),
niemniejbyćmożeszlachcicenielubilitychzawodów,bozajmowalisię
nimiobcokrajowcy,anieonisami.
nBezcudzoziemcówPolacybyćniemogą,/Bocokupiecalborze-
mieślnik,toNiemiec,Cośpiewak,toWłoch,/KrawcynajlepsiFrancuzo-
wie,/Hiszpanisamidoktorowie”-brzmiwierszykztamtegookresu
(ibidem,34).
Nielubianowięcobcychiswoichkupcówjakorzekomychoszustów,
bogacącychsiękosztemłatwowiernychziemian.Uczuciateszlachta
37
