Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kulturalność
budowie,odmianach,historii,funkcjachorazjegoroliwżyciuspołeczeń-
stwaijednostki;b)umiejętnośćwłaściwegoposługiwaniasięjęzykiem;
c)wrażliwośćnajegopięknoibrzydotę,użyciawłaściweiniewłaściwe.
Kulturajęzykabywazatemczęstopostrzeganajakowyrażenienacecho-
wanepozytywnie,któregoznaczeniemożnazilustrowaćtakimiużyciami,
jak:nStaramsiędbaćokulturęjęzykamoichuczniów”,nKulturajęzyka
wspołeczeństwiepolskimczasówsaskichbardzopodupadła”(49).
Wwęższymznaczeniukulturajęzykaodpowiadawięcjęzykowemusavo-
ir-vivre3owiczyinaczejgrzecznościjęzykowej,októrejMałgorzataMar-
cjanik(2017)pisze,żeobejmujeonatakiewyrażeniajęzykowe,których
niewypadanieużyć.Sątowięctakieaktymowy,jak:powitania,komple-
menty,pochwały,podziękowania,przeproszenia,prośby,życzenia,zapro-
szenia,częstowanie,gratulacje,wyrazywspółczucia,pożegnania.Zwroty
grzecznościowemogąmiećformęzarównokrótkiegowykrzyknienia:
nHej!”wfunkcjipowitania,jakidłuższegozdania:nWesołychŚwiąt
iszczęśliwegoNowegoRokużyczyNataliazrodziną”,wfunkcjiżyczeń.
Pierwszyznichjestprzekazywanyodbiorcywkontakciebezpośrednim,
twarząwtwarz,adrugiwkontakciepośrednimpisanym.Obydwasąprze-
kazywanezewzględunaukształtowanyprzezwiekiobyczaj,wedługktó-
regoniewypadaniepowitaćkogoś,kogoznamyiwidzimydanegodnia
porazpierwszy,iniewypadaniewysłaćżyczeńświątecznychkomuś,
zkimutrzymujemykontaktiodkogostaleotrzymujemytegotypużycze-
nia(Marcjanik2020).
Grzecznośćjęzykowanieograniczasięjednakdozwrotówgrzeczno-
ściowych.Dojejobszarunależyrównieżhonoryfikatywność(Huszcza
2006),awięcjęzykowewykładnikirelacjiłączącejnadawcęiodbiorcę
wypowiedzi,np.formytytularne,jakndrogapani”,npaniedyrektorze”,
nAgnieszko”,nwy”,nkochana”,nproszępaństwa”,npaniredaktor”itd.
(zob.Łaziński2006).Grzecznośćmożebyćrównieżwyrażanaprzezwy-
bórodpowiedniejformyczasownika,np.nchcę”albonchciałabym”,czy
zastosowanieodpowiedniejskładni,np.nproszękupićmichleb”albonczy
mogęprosićokupieniemichleba?”.Dużeznaczeniemarównieżintona-
cja,zjakąkomunikatjestwypowiadany.
KazimierzOżóg(2001)wyodrębniłdwiegłównezasady,którychnale-
żyprzestrzegaćwzwrotachgrzecznościowych:zasadęszacunkuizasadę
życzliwości.Dodałdonich:
42
a)okazywanieskromnościprzyrównoczesnymdowartościowywaniu
partnerarozmów;pomniejszeniewłasnychzasług,podnoszeniezasług
drugiejosoby;
