Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ROZDZIAŁ1
dowynikówokreślonejgrupyosóbbadanych).Zbudowanezatemwklasycznejfor-
muletestówpsychologicznychinwentarzeosobowościwykazująwodniesieniudo
nichjednakspecyficznąwłaściwość–wykorzystująsamoopiszachowania,nieba-
dającbezpośredniosamegozachowania.Jesttopowodemwielusłabościpomiaro-
wych(zob.dalszeczęścitegorozdziału)izgodniezprzyjętątradycjąnieokreślasię
tychmetodmianem„testówpsychologicznych”6.Takaformułabudowyinwentarzy
majednakswojeuzasadnienieorazdalekoidącekonsekwencje,któreterazzostaną
bliżejscharakteryzowane.
Przedewszystkimnależystwierdzić,żenadanietakiejbudowykwestionariuszom
byłopodyktowaneichprzeznaczeniemdobadaniacechosobowości.Sąonezatem
narzędziamitworzonymiwramachnomotetycznegopodejściadoopisuosobowo-
ści(Strelau2001a).Wramachtegopodejściaposzukujesięilościowychwymiarów
różnicującychzachowanieludzi,awięcsprowadzasięróżnicemiędzyosobniczedo
różnicwnasileniucechosobowości.Cechytesąwspólnedlaokreślonejpopula-
cji,aspecyfikajednostkiwyrażasięwunikatowymdlaniejnasileniutychcech
(anieposiadaniuunikatowychwyłączniedlaniejcech,cojestcharakterystyczne
dlapodejściaidiograficznego).Podejścietoukierunkowujezatembadanieosobo-
wościnapomiarcech.Niezależnieodstatusuprzypisywanegocechomosobowości,
któremogąbyćrozumianejakodeterminantyaktywnelubpotencjalnezachowania
czyjakowyłączniekategoriesemantyczne(Paluchowski2001),wsensiemetodo-
logicznymcechajestwłaściwościązachowania,wykazującąmiędzyosobnicząsta-
łość(sytuacyjnąiczasową)orazzróżnicowaniemiędzyosobnicze(Strelau2001a).
Przyjmujesięzatem,żezachowaniejednostkijestspójnewsensiesytuacyjnym
(cooznaczatakżespójnośćwskaźnikówcechy)orazwykazujestabilnośćwczasie.
Jednocześniejednakjestonoznaczącoróżneodzachowaniainnychosób–stałość
zachowaniawszystkichosóbjestteżniezbędnymwarunkiemróżnicmiędzyosob-
niczych.Zuwaginato,żecechaniejestbezpośrednioobserwowalna–mastatus
zmiennejlatentnej–charakterystykazachowaniastanowipodstawęwyodrębniania
cechy(namocyzałożenia,żetalatentnacechawyznaczaobserwowalnezachowa-
nia).Diagnozacechyjestzatempróbąokreśleniaspecyficznegonasileniacechyda-
nejjednostkinatlewłaściwejdlaniejpopulacji,cooznaczakoniecznośćpomiaru
różnicowego.Zuwaginato,żewpsychologiiniemożliwyjestpomiarcechnaskali
ilorazowej(zracjiniedefiniowalności„zeraabsolutnego”),pomiarróżnicowyod-
wołujesięzatemdoskaliprzedziałowej.Przyjmujesięzatem,żepunktemodnie-
sieniadlakażdejjednostkijestśrednianasileniadanejcechywpopulacji(„zero”
względne),zaśzmiennośćcharakteryzowanajestwkategoriachmiarrozproszenia,
czyliodchyleniastandardowego(lubwariancji;zob.Zawadzki2002–niedotyczy
tosyndromówosobowości,któremająinterpretacjęjednobiegunową,anormęsta-
nowizregułynietyleprzeciętne,coekstremalnenasileniebadanegosyndromu).
Takrozumianypomiarmacharakterróżnicowy,podobniejakróżnicowycharakter
6Wamerykańskichpodręcznikachdiagnostykipsychologicznejkwestionariuszesączęstoklasyfikowa-
nejako„zobiektywizowanemetodybadaniaosobowości”(ang.objectivepersonalitymeasures)wodróżnie-
niuodmetodprojekcyjnych(MurphyiDavidshofer2005).Zracjiodwoływaniasiędosamoopisujakoźródła
informacjioosobiebadanejniesąjednaktraktowanejakotesty(zob.AnastasiiUrbina1999).
